Typy SzabliSzabla węgiersko-polskaNajstarszy typ szabli w Polsce, wszedł do użycia za panowania Stefana Batorego w XVI wieku. Charakteryzuje się otwartą rękojeścią, dużym krzyżowym jelcem i ciężką głownią o minimalnej krzywiźnie. W niektórych egzemplarzach dłoń osłaniał łańcuszek poprowadzony od jelca do podstawy rękojeści, osłoniętej tzw. kapturkiem lub głowicą. Szable te były używane wyłącznie jak broń bojowa, stąd ich prostota i brak zdobień. Szable były sporadycznie zdobione wizerunkiem króla, stąd też czasami są określane mianem batorówek.
Szabla ormiańskaTyp tych szabel pojawił się w drugiej połowie XVII i pierwszej połowie XVIII wieku. Pod wspólną nazwą można wyróżnić następujące rodzaje szabli ormiańskich:
Czeczugi – niewielki jelec w kształcie krzyża, zdobiona rękojeść otwarta zakończoną długim, charakterystycznie wygiętym pod kątem ok. 45-60 stopni kapturkiem,
Ordynki – cięższa głownia, masywny jelec, rękojeść wygięta jak w czeczugach, z mniejszą ilością zdobień. Ordynki stanowiły bojowe wyposażenie jazdy na przełomie XVII i XVIII w.
Karabele ormiańskie – bogato zdobione, o ramionach jelca prostych lub wygiętych od rękojeści, z wygięciem rękojeści krótszym, lecz bardziej prostopadłym. Jako oręż bojowy były używane sporadycznie, częściej służyły jako element paradnego stroju szlacheckiego (do XVIII w.)
KarabelaKarabela należy do najsławniejszych typów polskiej białej broni, pomimo stosunkowo późnego wejścia do powszechnego użytku – dopiero od lat 70. XVII wieku. Pochodzenie tej szabli jest niejasne, zarówno co do jej budowy, co i nazwy. Przyjmuje się różne wersje, np. od wł. cara (drogocenna) bella (piękna) czy też nazwiska polskiego szlachcica Karabeli, który podobno pierwszy wprowadził lekką, ozdobną szablę jako uzupełnienie paradnego stroju dworskiego.
Pochodzenie karabeli wiązane jest z tureckimi szablami o końcu rękojeści stylizowanym na głowę orła lub sokoła. Do Polski te szable trafiały głównie jako broń zdobyta na spahisach i janczarach. Podobne szable spotykane były też w kręgu kultury ormiańskiej.
Karabela występowała w dwóch odmianach – jako bogato zdobiona szabla paradna oraz jako karabela bojowa, używana dopiero w czasach Jana III Sobieskiego. Różnica pomiędzy tymi dwoma podtypami sprowadzała się praktycznie do rękojeści, natomiast głownie pozostawały te same. Wraz z pojawieniem się mody na karabele reprezentacyjne, bojowe głownie dostawały ozdobne pochwy i rękojeści (często wykonywane z kamieni półszlachetnych czy kości słoniowej). W razie "potrzeby wojennej" usuwano mniej wytrzymałe, bogate okładziny, zastępując je trzonem z nacinanego hebanu, dębu czy rogu.
Szabla husarskaOkoło 1630 roku pojawia się nowy typ szabel, broń ciężkiej jazdy. Szabla husarska, zwana także szablą czarną, była lekko wygięta, idealna do zadawania cięć z konia, z zamkniętą pojedynczym kabłąkiem rękojeścią. Jelec prosty z lekko rozkutym tylnym ramieniem, długimi wąsami odchodzącymi równolegle wzdłuż głowni. Do jelca przymocowany był tzw. paluch, czyli pierścień obejmujący kciuk, znacznie ułatwiający operowanie szablą i zabezpieczający dłoń przed ostrzem przeciwnika ześlizgującym się po zastawie.
Typowa głownia szabli husarskiej była długa na 85 cm, z lekko zaznaczonym piórem (17 cm), szeroka na 3,5-3,7 cm. Układ konstrukcyjny szabli stawia ją w rzędzie najlepszych szabel kawaleryjskich na świecie, co zaowocowało jej bojowym wykorzystaniem aż do końca XVIII w., czyli do końca szlacheckiej Rzeczypospolitej. Pojedyncze egzemplarze tej broni były używane bojowo nawet w XIX wieku. Układ konstrukcyjny szabli pozwalał na jednakowo precyzyjne i silne wykonanie wszystkich podstawowych cięć, co jest nieosiągalne przy innych typach broni białej. Poszczególne egzemplarze były oprawiane "do ręki" konkretnego użytkownika i optymalizowane do wyprowadzania uderzeń z nadgarstka.
Batorówki, zygmuntówki i janówkiSzable te nie stanowią osobnych typów, jeżeli zastosuje się klasyfikację wg rękojeści. Wyróżniają się bowiem nie określonymi formami konstrukcji, lecz jedynie charakterystyczną ornamentacją głowni. Często też głownie tych szabel były przekładane do nowszych rękojeści, zatem można spotkać np. zygmuntówki w formie karabel.
Batorówki to najstarsze szable zdobione wizerunkami króla oraz inskrypcjami, w tym wypadku wizerunkiem Stefana Batorego oraz napisem „STEFANUS BATORI REX POLONIAE” (Stefan Batory król Polski). Nie oznacza to jednak, że szable te należały do samego króla (na szablach należących do władcy nie występują tego typu zdobienia). Podczas życia monarchy noszenie broni z jego imieniem podkreślało oddanie i wierność poddanych. Po śmierci Batorego, batorówki noszono jako znak pamięci po władcy.
Zygmuntówka jest szablą wywodzącą swoją nazwę od osoby Zygmunta III Wazy. Szable te mają wytrawiony i nabijany złotem portret monarchy i zwykle łaciński napis – monogram, imię króla lub pamiątkową sentencję najczęściej „SIGIMUNDUS III REX POLONIAE” (Zygmunt III król Polski). Zygmuntówki nie posiadały charakterystycznych cech głowni.
Janówka pojawiły się w czasach panowania Jana III Sobieskiego (1674-1696), jako hołd złożony jego militarnym sukcesom. Były chętnie używane zwłaszcza po wiktorii wiedeńskiej, a nawet po śmierci monarchy, dowodząc wielkiego szacunku dla jego pamięci. Janówki ze swoją bogatą ornamentyką, zdobieniami w orientalnym stylu były pięknymi szablami, pełniącymi funkcję pamiątek narodowych i militarnych.