Wykład V "Kawaleria"

Wykład V "Kawaleria"

Postprzez Henryk Horoch » 27 mar 2011, 15:56

Historia Kawalerii
Część I

W czasach starożytnych kawaleria odgrywała dużą rolę u ludów koczowniczych (m.in. Scytowie, Sarmaci, Hunowie, a później Awarowie) zamieszkujących rozległe terytoria wschodniej Europy i środkowej Azji. W cywilizacjach bliskowschodnich odgrywała na ogół rolę drugorzędną, jako formacja kosztowna i nieprzydatna przy oblężeniach i obronie miejsc umocnionych. Większą rolę odgrywała w armii asyryjskiej i perskiej. Choć była nieliczna, traktowano ją jako formację elitarną, służyli w niej ludzie o wyższym statusie materialnym i społecznym. Oprócz formacji kawaleryjskich na Bliskim Wschodzie rozpowszechnione były też rydwany, wozy bojowe ciągnięte przez woły lub konie, które szczególnie dużą rolę odgrywały w armii hetyckiej i asyryjskiej. Starożytny Izrael w apogeum swojej potęgi za rządów króla Salomona miał według Drugiej Księgi Kronik czterysta rydwanów i dwanaście tysięcy jezdnych.
W starożytnej Grecji w kawalerii służyli tzw. hippeis, druga, co do zamożności grupa społeczna, którą było stać na konia. Była to formacja bardzo nieliczna, w ateńskiej polis liczyła przeciętnie zaledwie tysiąc wojowników. Brak kawalerii zemścił się na Grekach podczas bitwy pod Cheroneą, kiedy to grecka falanga okazała się bezradna wobec szarży macedońskiej konnicy. Aleksander Wielki rozbudował ciężkozbrojną kawalerię, zwaną hetajrami, która udowodniła swoją skuteczność w wojnie z Persją.
W armii rzymskiej główną rolę odgrywała ciężka piechota, jednak lekka konnica wchodziła w skład każdego legionu w sile 300 jeźdźców. Jej rola polegała na oskrzydlaniu wroga. W armii Kartagińskiej dowodzonej przez Hannibala występowała kawaleria ciężka i lekka. W armii bizantyjskiej istniała także jazda ciężka (katafrakci) i lekka wykorzystywana do zwiadów.

Obrazek

W Europie we wczesnym średniowieczu w okresie wczesnofeudalnym jazda zorganizowana była jako przyboczny oddział władcy (księcia, kniazia). Była częścią drużyny księżęcej, która istniała zarówno wśród prymitywnych plemion germańskich, jak i słowiańskich (w tych ostatnich pojawiła się nieco później). W Polsce, w okresie rządów pierwszych Piastów w skład drużyny książęcej wchodziła jazda ciężka (tzw. Pancerni) oraz jazda lekka.
W późniejszym okresie Średniowiecza, w Europie Zachodniej oraz Środkowej trzonem sił zbrojnych stało się pospolite ruszenie rycerzy. Rycerze walczyli na ogół jako ciężka kawaleria, byli formowani w jednostki organizacyjne, zwane kopiami łączonymi w chorągwie. Uzbrojeni byli w kopie, miecze, topory i tarcze. W Europie Wschodniej oraz na stepach azjatyckich większą rolę odgrywała jazda lekka. Wchodziła ona w skład między innymi armii litewskiej. Także koczownicy stepowi Pieczyngowie, Połowcy, a później Tatarzy używali niemal wyłącznie lekkiej konnicy w swoich najazdach i podbojach. Lekką jazdę posiadali także Arabowie z Bliskiego Wschodu. Ci ostatni, często używali wielbłądów jako wierzchowców. Rozwój broni palnej oraz odrodzenie piechoty spowodowało pod koniec średniowiecza powolny upadek jazdy rycerskiej.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wykład V "Kawaleria"

Postprzez Henryk Horoch » 27 mar 2011, 15:57

Historia Kawalerii
Cześć II

Upadek wartości jazdy rycerskiej spowodował powstanie nowych formacji kawaleryjskich w skład których wchodzili żołnierze zaciężni (najemnicy). W XV wieku, obok tradycyjnych kopijników, pojawili się na polach bitew rajtarzy i arkebuzerzy uzbrojeni w broń palną. W XVI wieku powstała dragonia będąca początkowo konną piechotą. W Europie zachodniej jazda organizowała się na regimenty i kompanie. W Polsce w XV-tym wieku kawaleria dzieliła się na oddziały kopijnicze i strzelcze. W XVI wieku pojawiła się husaria, początkowo jazda lekka, z biegiem czasu stając się najcięższą kawalerią polską. Jazdę lżejszą w Polsce stanowili pancerni, zwani na Litwie petyhorcami, którzy z czasem stali się formacją średniozbrojną. Jazdę lekką stanowiły tzw. chorągwie wołoskie i tatarskie. W XVII wieku na zachodzie pojawili się kirasjerzy. W XVIII wieku w Polsce dawne pułki husarskie i pancerne poczęły się przekształcać w kawalerię narodową, a jazda lekka w pułki ułanów. Niebawem pojawiły się również oddziały lansjerów, szwoleżerów i strzelców konnych (dragonów).

Obrazek

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wykład V "Kawaleria"

Postprzez Henryk Horoch » 27 mar 2011, 16:00

Rajtaria
Rajtarzy (od niem. Reiter – "jeździec") – polskie określenie jazdy używającej w walce przede wszystkim pistoletów.
Rajtaria powstała wraz z arkebuzerami w połowie XVI wieku w Niemczech, w związku z rozwojem broni palnej i związaną z tym utratą znaczenia ciężkiej jazdy (która została zachowana w postaci nielicznych oddziałów kirasjerów). Oddziały kawaleryjskie stały się jednostkami pomocniczymi w stosunku do piechoty i artylerii. Znacznie zmniejszyła się zatem liczebność jazdy w armiach. Do upowszechnienia rajtarii przyczynił się Maurycy Orański (1567-1625) - hrabia de Nassau, syn Wilhelma I Orańskiego, reorganizator i wódz armii niderlandzkiej, a od 1585 r. namiestnik północnych prowicjii niderlandzkich.
Rajtarzy uzbrojeni byli najczęściej w dwa kołowe pistolety typu puffer (ewentualnie trzeci noszono za cholewą buta) oraz rapier lub pałasz waloński. Niekiedy uzbrojenia dopełniała broń długa, najczęściej w postaci bandoletu, choć niekiedy zdarzały się karabiny.
Ubrani zwykle byli w rajtrok (kolet, skórzany kaftan), kapelusze z szerokim rondem, spodnie i botforty - długie, sięgające za kolana skórzane buty zwane po staropolsku "rajtarskimi". W niektórych państwach (np. Rosja, Austria, Niemcy, Szwecja) rajtarzy używali zbroi i hełmów, w innych (np. Francja, także i Szwecja) walczyli bez uzbrojenia ochronnego.
Typowa zbroja rajtarska - w postaci hełmu typu szturmak lub pappenheimer (rzadziej morion) oraz kirysu niekiedy z naramiennikami, nałokietnikami, parą zarękawi, folgowanymi nabiodrkami i parą nakolanków - chroniła cały korpus, przy czym ochrona w żadnym miejscu nie była dostateczna (grubość napierśnika nie przekraczała 3 mm), a sama zbroja znacznie cięższa np. od husarskiej.
Rajtaria dysponująca uzbrojeniem ochronnym zwykle dosiadała cięższych koni, stąd w XVII w. zaczęto odróżniać rajtarię lekką i ciężką. Ta ostatnia częściowo wyparła w poszczególnych państwach jednostki arkebuzerów i tzw. półkirasjerów, stanowiące wcześniej jazdę średniozbrojną.
W walce rajtaria stosowała taktykę zwaną karakolem. Król szwedzki Gustaw II Adolf po doświadczeniach w walce z husarią polską jako pierwszy użył rajtarii na dużą skalę w roli typowej dla kawalerii, stosując gwałtowne uderzenie zwartej masy rajtarów walczących rapierami i pistoletami w bezpośrednim zwarciu z przeciwnikiem (szarża). Od tego czasu rajtaria szwedzka, a następnie także innych państw, stosowała oba rodzaje taktyki (karakol i szarżę).
W czerwcu 1632 roku Rosja przystąpiła do formowania pułku rajtarii na wojnę z Polską. Rosyjscy rajtarzy, którzy zaciągani byli spośród dzieci bojarskich lub dworian, posiadali konie na własność, ale ekwipunek (dwa pistolety, rapier lub szabla, napierśnik i hełm) otrzymywali od cara. Miesięczny żołd wynosił 3 ruble i 2 ruble na paszę dla konia.
Lekka rajtaria była używana zarówno w walce, jak i do zadań łupieżczo-pacyfikacyjnych w większości armii zachodnioeuropejskich. Stąd po okresie wojen polsko-szwedzkich w połowie XVII wieku słowo "rajtar" stało się w Polsce synonimem rabusia, grabieżcy.
Specyficznym typem rajtara niemieckiego był tzw. Schwarzreiter czyli "czarny jeździec". Nazwa pochodzi od tego, że nosił czernioną (ochrona przed korozją) zbroję.
W Rzeczypospolitej oddziały rajtarii jako jazdy ciężkiej, zmieniającej się z czasem w lekką, pojawiły się w czasach Stefana Batorego w 1579 r. (wg. innych jeszcze przed nim) i istniały przez cały wiek XVII i początek XVIII wieku jako wojska cudzoziemskiego autoramentu. W Koronie rajtaria była zwykle dość nieliczna, natomiast zorganizowana była w jednostki o wysokich stanach osobowych - regimenty i skwadrony. W Wielkim Księstwie Litewskim występowały liczne jednostki rajtarii, najczęściej w postaci samodzielnych kompanii. Istniały one w ramach komputu, wojsk prywatnych, a także formowano kompanie i chorągwie rajtarii ze szlachty powoływanej na pospolite ruszenie. W drugiej połowie XVII w. każdy litewski powiat obowiązany był wystawić na pospolite ruszenie jedną chorągiew husarską, jedną kozacką i jedną rajtarską.
Rajtaria nigdy nie uchodziła za typowo polski rodzaj jazdy, jednak polscy rajtarzy wielokrotnie odznaczyli się w toczonych przez Rzeczpospolitą wojnach. Na przykład, w bitwie pod Gniewem piękną kartę zapisał regiment rajtarów litewskich, dowodzony przez wojewodzica smoleńskiego Mikołaja Abrahamowicza. Był on zresztą dość nietypowy, został bowiem zaciągnięty systemem towarzyskim, a ponieważ jego żołnierze nosili zbroje husarskie, regiment ten niekiedy był brany za jednostkę husarii. W bitwie pod Chocimiem w 1621 r. rajtarzy salwą swych pistoletów odpierali atak Turków na szańce polskich wojsk, a pod Kircholmem rajtarzy kurlandzcy dowodzeni osobiście przez księcia Fryderyka Kettlera pomagali husarzom w zwalczaniu piechoty szwedzkiej w centrum bitwy. Od czasów Jana III Sobieskiego zaczęto w Polsce używać zamiennie pojęć rajtaria i arkebuzeria co było związane z rozwiązaniem tej drugiej formacji w tym właśnie czasie.
W I połowie XVIII wieku przestano rozróżniać rajtarię ciężką jako odrębny od kirasjerów typ jazdy. W państwach gdzie była jazdą lekką rajtaria została rozwiązana. W Polsce nastąpiło to w roku 1717 na mocy postanowień tzw. sejmu niemego.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wykład V "Kawaleria"

Postprzez Henryk Horoch » 27 mar 2011, 16:02

Dragoni
Żołnierze formacji wojskowej zwanej dragonią, "wynalezionej" przez Henryka IV, króla Francji w końcu XVI w., którzy walczyli pieszo (rodzaj piechoty), a poruszali się wierzchem (konno). Dragoni używali broni palnej i białej. Od XVIII wieku regimenty dragonii coraz częściej walczyły również konno. Nazwa prawdopodobnie wzięła się od dużego nasycenia bronią palną, stąd porównanie do smoka (draco - niektóre źródła podają, że pierwotnie była to nazwa krótszego muszkietu, na którym widniał stylizowany smok, co następnie przeniesiono na samych żołnierzy).
Pierwsza jednostka dragonii pojawiła się w wojsku litewskim w roku 1617. Była to licząca 150 żołnierzy chorągiew dowodzona przez Ceridona.
W armii koronnej pierwszą znaną nam jednostką dragonii była najemna chorągiew Seja, licząca 200 ludzi, wynajęta w roku 1618 na kampanię moskiewską królewicza Władysława. Od połowy XVII w. dragonia stanowiła około połowy całości sił zbrojnych Rzeczpospolitej. Szczególny typ dragonów stanowili semeni umundurowani na wzór Kozaków niżowych.
W Rzeczpospolitej Obojga Narodów, w XVII wieku, były to jednostki walczące podobnie jak pierwowzór, a uzbrojone w muszkiety, arkebuzy, półhaki, pistolety oraz szable, pałasze bądź rapiery. Najczęściej stosowanym zestawem uzbrojenia był muszkiet lontowy, dwa pistolety kołowe i szabla lub pałasz. Natomiast jako rodzaj lekkiego stroju ochronnego, mniej więcej od początku lat czterdziestych XVII wieku noszono kolety. Dragonów organizowano w samodzielne chorągwie (niekiedy nazywane kompaniami), skwadrony (nie należy mylić ze szwadronami) lub regimenty.
Działania i sposób walki polskich dragonów połowy XVIIw. są dokładnie opisane w powieściach Ogniem i mieczem i Pan Wołodyjowski Henryka Sienkiewicza.
Od XVIII wieku dragońskie pułki Straży Przedniej były najbardziej wartościowymi formacjami kawaleryjskimi armii Rzeczypospolitej, utrzymując porządek na terenie kraju oraz walcząc przede wszystkim z buntującymi się Kozakami ukraińskimi, tzw. hajdamakami. Po likwidacji podziału na autoramenty oraz reorganizacji armii Rzeczypospolitej po I rozbiorze Polski (1772) dragońskie pułki Straży Przedniej przekształcono w pułki tzw. przedniej straży.
Istniał też gwardyjski regiment dragonii - Regiment Gwardii Konnej Koronnej. Nazywano ich potocznie dragonami mirowskimi. Wraz z upadkiem insurekcji kościuszkowskiej skończyła się historia dragonii w armii polskiej.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wykład V "Kawaleria"

Postprzez Henryk Horoch » 27 mar 2011, 16:04

Kirasjerzy (z fran. cuirassier – pancerny)
Rodzaj ciężkiej jazdy (szturmowej) w zbrojach z metalowych płyt (kirysach).
Jazda tego typu powstała w drugiej połowie XVI w. z przekształcenia w nią z ciężkozbrojnej jazdy kopijniczej, choć nowożytnych kirasjerów poprzedzali w starożytności macedońscy hetairoi o zbliżonym przeznaczeniu bojowym i rynsztunku, co ich spadkobiercy.
Jednostka ta oznacza nowe stadium rozwoju europejskiej ciężkiej jazdy. Pancerz używany przez tych jeźdźców był znacznie lżejszy, zapewniając większą szybkość i zwinność. Znaczną uwagę poświęcano technikom jeździeckim. Kirasjerzy potrafili zadawać potężne, śmiercionośne uderzenia zarówno nieprzyjacielskiej konnicy, jak i piechocie.
Wyposażenie kirasjera obejmowało stalowy kirys o wysokości około 47 cm, szerokości 44 cm (na wysokości piersi) i wadze 8-9 kg. Kirys ten chronił pierś i plecy jeźdźca przed ciosami broni białej i kulami muszkietowymi (wystrzelonymi z odległości nie mniejszej niż 50 kroków). Kula pistoletowa mogła go przebić tylko jeśli została wystrzelona z bardzo krótkiej odległości (2-3 kroki).
Czasami kirasjerzy nosili stalowe, otwarte hełmy w kształcie kasku. Ten okazały hełm nawiązywał do hełmów hellenistycznych Greków i Rzymian. Posiadał otok z czarnego niedźwiedziego futra, ozdobiony był nadgrzebieniem z końskiego czarnego włosia i piórem pąsowym na lewym boku.
Wyposażenie kirasjera obejmowało zamszową kryzę, mundur, skórzane spodnie i buty z cholewami. Na jego uzbrojenie składały się pałasz (lub szpada), para pistoletów i krótka kawaleryjska skałkówka lub karabinek.
W XVI wieku i w początku XVII wieku kirasjerzy walczyli ogniem z konia, stosując tzw. karakol. Dopiero w wojnie trzydziestoletniej mający doświadczenie w polskiej armii Gottfried Heinrich von Pappenheim i wzorujący się na nim Octavio Piccolomini używali kirasjerów do szarż cwałem na białą broń. Odtąd kirasjerzy atakowali w zwartym szyku, galopem z odległości 1800-700 kroków. Do przełamywania linii nieprzyjaciela używali pałaszy, podczas gdy pistolety stanowiły broń rezerwową. Generał von Marvitz zapisał kiedyś: "Ta formacja przełamie wszystko, co jej stanie na drodze. Połowa z nich padnie pod kulami wroga lub wpadnie w okopy, a setki skręcą sobie kark. Ale oni się nie zatrzymają (a co dopiero mówić o zawróceniu), ponieważ przy całym tym zamęcie i łoskocie powodowanym przez setki koni rwących w zwartym szyku nawet najlepszy jeździec nie byłby w stanie kierować swoim wierzchowcem - są po prostu skazani na to, by się przebić.A nawet jeśli któryś z nich okiełzna konia i odzyska panowanie nad nim, niech lepiej zapomni o zatrzymywaniu się, bo zostałby powalony i stratowany przez gnających za nim. Nie ma zatem cienia wątpliwości, że po rozpoczęciu szarży może się ona zakończyć wyłącznie przełamaniem linii wroga lub śmiercią całego oddziału."
Obok typowych kirasjerów w XVII wieku występowali tzw. półkirasjerzy, używający lżejszych zbroi i walczący przy użyciu arkebuzów. Stanowili oni specyficzny rodzaj jazdy, pośredni między kirasjerami i arkebuzerami.
Kirasjerzy stanowili uprzywilejowaną formację i byli zwolnieni z wielu obowiązkowych elementów służby.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wykład V "Kawaleria"

Postprzez Henryk Horoch » 27 mar 2011, 16:05

Husaria (węg. huszár, serb. husar)
Polska jazda narodowego autoramentu, znana z wielu zwycięstw formacja kawaleryjska Rzeczypospolitej, obecna na polach bitew od początków XVI do połowy XVIII wieku. Była wykorzystywana do przełamywania sił nieprzyjaciela poprzez zadawanie rozstrzygających uderzeń w postaci szarż, które w najważniejszym okresie jej istnienia kończyły się zazwyczaj zwycięstwami. Ze względu na nietypowe uzbrojenie i taktykę husaria jest zaliczana do najskuteczniejszych formacji wojskowych w dziejach kawalerii.
Swe powstanie husaria zawdzięcza Serbom, którzy po klęsce na Kosowym Polu w roku 1389 szukali okazji do pomsty na Turkach. Jan Długosz opisał ich udział w bitwie nad Sawą w 1463. Po śmierci króla Macieja Korwina, Racowie mieli przybyć z Węgier do Polski by kontynuować walkę z Turkami. W tamtych czasach (początek XVI wieku) Serbowie i Węgrzy służący "po usarsku" albo nie używali żadnego uzbrojenia ochronnego, albo jedynie drewnianych tarcz "tureckich". Ich podstawową bronią było "drzewo", czyli kopia, dużo lżejsza (dzięki odmiennemu procesowi produkcji) od swego rycerskiego pierwowzoru doby średniowiecza. Husaria była więc z założenia jazdą lekką.
Za czas narodzin polskiej husarii uważa się początek XVI wieku. W 1503 Sejm powołał do życia pierwsze chorągwie narodowego autoramentu, w tym husarskie. Tak rozpoczął się ponad dwusetletni szlak bojowy tej formacji, znaczony między innymi zwycięstwami w bitwach pod: Orszą (1514), Obertynem (1531), Lubiszewem (1577), Byczyną (1588), Kokenhausen (1601), Kircholmem (1605), Kłuszynem (1610), Chocimiem (1621)[notatka 4], Trzcianą (1629), Martynowem (1624), Ochmatowem (1644), Beresteczkiem (1651), Chocimiem (1673), Lwowem (1675), Wiedniem (1683).
Na obrazie anonimowego malarza, przedstawiającego bitwę pod Orszą, widać wyraźnie liczne zastępy husarzy, czyli lekkiej jazdy rackiej, ale trzon armii – jazdę ciężką – stanowili jeszcze kopijnicy. Dopiero w drugiej połowie XVI wieku husaria stała się stopniowo główną siłą uderzeniową polskiej armii. Pod Obertynem i Lubiszewem siła uderzeniowa polskiej jazdy to już przede wszystkim husaria. Po wojnie Rzeczypospolitej z Gdańskiem nowa jazda, za sprawą Stefana Batorego, stała się podstawowym rodzajem polskiej kawalerii. Wtedy to właśnie ukształtowała się powszechnie znana w ikonografii forma husarii. Był to jednak proces długotrwały.

Dopiero po roku 1598 husaria stała się ową "niezwyciężoną siłą" polskiej armii.
Początek XVII wieku to czas największych zwycięstw husarii. Wtedy właśnie zdobyła przydomek najgroźniejszej jazdy świata. Dzięki wybitnym wodzom i stosowanej przez nich taktyce możliwe były tak miażdżące zwycięstwa jak:
Bitwa pod Cutrea de Argesz (25 XI 1600), gdzie armia polska pod dowództwem Jana Potockiego licząca sobie 1450 żołnierzy (w tym 950 husarzy), pobiła armię wołoską (7000 żołnierzy) dowodzoną przez Udreę.
Bitwa pod Kircholmem (27 IX 1605), gdzie armia Wielkiego Księstwa Litewskiego (3 750 żołnierzy, w tym 1750 husarzy) pod dowództwem Jana Karola Chodkiewicza, pobiła trzykrotnie liczniejszą armię szwedzką (12 300 żołnierzy) dowodzoną przez przyszłego króla szwedzkiego Karola IX (ówcześnie księcia Karola Sudermańskiego).
Bitwa pod Kłuszynem (4 VII 1610), gdzie dysproporcja sił była jeszcze większa, bo 5:1 (35 000 Rosjan i zaciężnych cudzoziemców przeciwko ok. 6 800 wojsk polskich dowodzonych przez Stanisława Żółkiewskiego). Właśnie w tej bitwie najbardziej uwidoczniła się wartość bojowa husarii. Husarzy było pod Kłuszynem 5 556. Niektóre roty musiały szarżować po 8-10 razy by pobić pięciokrotnie liczniejszego wroga. W tej bitwie pokazali swoją uniwersalność. Doskonale radzili sobie z lekką jazdą typu wschodniego, jak i ciężką zachodnioeuropejską rajtarią; bez większych problemów poradzili też sobie z piechotą zachodniego typu.
Bitwa pod Chocimiem, 7 IX 1621, kiedy to 600-640 jazdy polsko-litewskiej (w tym 520-560 husarzy) pod dowództwem Jana Karola Chodkiewicza, rozbiło ok. 10 000 jazdy i piechoty tureckiej.
Dopiero początek XVIII wieku przyniósł stopniowy zanik siły bojowej tej formacji, który związany był z ogólnym kryzysem państwa jak i stopniowym ubożeniem szlachty.

Obrazek


Husaria była z początku jazdą lekką. Racowie ubierali się w kaftany, a ich podstawową bronią defensywną była drewniana "tarcza turecka" o charakterystycznie wydłużonym jednym rogu. Niedługo potem zaczęto używać lekkich zbroi i szyszaków. Broń ofensywną stanowiła długa kopia (4,5 do 6,2 metr) drążona w środku i wzmacniania oplotem z rzemienia, a przez to lekka, stanowiąca opracowany w Polsce wariant rozwojowy kopii typu węgierskiego. Charakterystycznym jej elementem był długi na 2,5-3 metrów proporzec w barwach danej roty. Technologia wytwarzania kopii husarskich polegała na doborze drewna i takim okręcaniu skórą[notatka 6] by uzyskać bardzo lekką, a jednocześnie doskonale sztywną broń o znacznym zasięgu. Kopie te w trakcie szarży nie wyginały się w dół pod własnym ciężarem. Środek ciężkości kopii husarskiej był przesunięty do tyłu (stosunkowo ciężka przeciwwaga-kula, służąca także jako osłona dłoni żołnierza), co ułatwiało manewrowanie bronią. Grot kopii przedłużały dwa, około półtorałokciowe stalowe "wąsy" (lub "pióra"), wzmacniające drzewce i uniemożliwiające odrąbanie grota. Kopie, jako jedyny rodzaj broni narodowego autoramentu, dostarczane były przez władze wojskowe. Chodziło o to, by broń ta – jednorazowego użytku – była jak najbardziej jednolita.
W rejestrach wojskowych (tzw. rollach) można poznać roty husarskie po powszechnie stosowanym skrócie p.t.d.p., który oznaczał pancerz, tarczę, drzewo i przyłbicę. Szabli husarskiej, jako broni oczywistej w omawianej epoce, nie wymieniano; dochodziły do tego koncerz i pistolety, a wcześniej (w XVI wieku) łuk i czekan; długa broń palna początkowo zalecana, w XVII wieku stała się obowiązkowa dla pocztowych.
Po reformach Stefana Batorego husaria zaczęła się przekształcać w jazdę nieco cięższą. Zaczęto używać półpancerzy o wzmocnionej (do 8 mm) pośrodku napierśnika "ości" i masywniejszych szyszaków, w tym także typu kapalinowego. Uzupełnienie napierśnika i naplecznika (w okresie późnym odrzuconego i zastąpionego krzyżującymi się pasami ze skóry) były karwasze i - tylko przez krótki okres - nabiodrniki. Tarczę podłużną zastąpił okrągły, turecki kałkan, który później[notatka 8] wyszedł z użytku. W połowie XVI wieku dodano husarzowi koncerz (o długości do 160 cm) służący do kłucia (ewentualnie rozdzierania kolczug), a używany w boju po skruszeniu kopii. W tym samym XVI wieku powstała szabla husarska (rozwinięcie szabli węgierskiej, tzw. "batorówki") zaopatrzona w charakterystyczny "paluch", zwany czasami "skoblem". Jej średnie wymiary wynosiły: długość głowni 825-870 mm; szerokość płazu 27-31 mm; długość pióra 135-230 mm; środek ciężkości od osi obrotu 200-250 mm; krzywizna 70-80 mm.
Pod koniec XVII wieku w formacjach husarskich i pancernych pojawiła się zbroja karacenowa. Zbroja ta była cięższa i droższa od zbroi płytowej, a przy tym stanowiła słabszą od niej ochronę, toteż była używana głównie przez dowódców i to jako zbroja paradna.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)


kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do Instytut Wojsk Lądowych

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 2 gości