WYSTAWA ROLNA

[Henryk Horoch]

Seler zwyczajny
Gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych. W stanie dzikim rośnie w Europie, Azji Zachodniej i Środkowej, na Kaukazie, w Afryce. Rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza obszarem swojego rodzimego występowania. W Polsce w stanie dzikim tylko na wyspie Uznam. Jest uprawiany w wielu rejonach świata. Korzeń i liście są wykorzystywane jako warzywo i przyprawa.





Por
Gatunek rośliny dwuletniej z rodziny czosnkowatych. Pochodzi z Azji Mniejszej, uprawiano ją w celach konsumpcyjnych w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Na tereny Polski trafiła w średniowieczu. Por nie ma dużych wymagań cieplnych – kiełkuje już przy 3-4 °C; optimum temperatury wynosi 15-20 °C. Wytrzymuje temperaturę nawet -15 °C. Ma duże wymagania wodne – jest szczególnie wrażliwy na suszę w czasie kiełkowania. Lubi wilgotne powietrze i stanowiska słoneczne. Uprawia się go najczęściej w drugim roku po oborniku. Por zawiera ok. 12% suchej masy, w tym 2% białek, 10% węglowodanów. Zawiera także fosfor, wapń, nieco witaminy C, w niewielkich ilościach witaminy B1, B2, karoten i kwas nikotynowy.

[Henryk Horoch]

Pietruszka zwyczajna
Gatunek rośliny dwuletniej z rodziny selerowatych. Dziko rośnie na półwyspie Apenińskim i Bałkanach, w północno-zachodniej Afryce i na Wyspach Kanaryjskich. Zdziczała w całej Europie, Ameryce, Afryce. W pierwszym roku tworzy przyziemną rozetę liści i korzeń spichrzowy. W drugim roku wyrasta naga, rozgałęziona w górnej części łodyga o wysokości 50-90 centymetrów. Uprawiana jako warzywo (spożywany jest zarówno korzeń jak i części zielone), a także dla olejku używanego w lecznictwie.






Marchew zwyczajna
Gatunek rośliny z rodziny selerowatych. Występuje w stanie dzikim pospolicie na terenach Europy, Azji i północnej Afryki. Jest również rośliną uprawną. W Polsce w stanie dzikim jest rośliną bardzo pospolitą. W klimacie umiarkowanym w pierwszym roku wegetacji roślina tworzy różyczkę liści oraz gruby korzeń. W drugim roku z korzenia wybija łodyga z kwiatostanem, roślina wytwarza nasiona zużywając zawarte w korzeniu substancje zapasowe i obumiera. Kwitnie od czerwca do jesieni, jest owadopylna. Roślina miododajna, nektar znajduje się na dnie kwiatowym.
Marchew jest uprawiane jako warzywo lub roślina pastewna. Jadalny korzeń ma wiele zastosowań w kuchni. Można jadać marchew na surowo, jako surówkę, gotowaną w sałatkach i zupach lub z wody, smażoną, duszoną. Z marchwi robi się soki i przeciery, a także przetwory.

[Henryk Horoch]

Cebula zwyczajna
Gatunek rośliny należący do rodziny czosnkowatych. Pochodzi z Azji Środkowej, obecnie nie rosnie dziko, występuje tylko w uprawie. Cebula jest rośliną klimatu umiarkowanego, optymalna temperatura kiełkowania wynosi 20 °C, choć kiełkuje już przy 5 °C. Ze względu na płytki system korzeniowy roślina wrażliwa jest na niedobór wody. Powinna być uprawiana w drugim roku po nawożeniu obornikiem i nie częściej niż co 3-4 lata na tym samym stanowisku. Najwyższy plon cebuli uzyskuje się na glebach próchniczych, lessach, madach; nie udaje się na gruntach podmokłych i kwaśnych. Odmiany uprawne:
- Dako – cebule duże, spłaszczone, jasnożółte; smak łagodny; średnio wczesna.
- Rawska – cebule kuliste, słomkowe lub słomkowobrązowe; smak łagodny; późna.
- Wolska – cebule nierówne o różnych kształtach; smak łagodny; średnio późne lub późne; dobrze się przechowują.
- Żytawska – cebule średniej wielkości, spłaszczone, słomkowożółte; smak ostry; późna.
- Red Baron – cebule czerwone; smak łagodny.





Czosnek pospolity
Gatunek byliny (w uprawie jako roślina dwuletnia lub jednoroczna) należący do rodziny amarylkowatych (podrodzina czosnkowych). Jest warzywem, przyprawą i rośliną leczniczą. Pochodzi z Azji Środkowej, skąd rozprzestrzeniony został jako roślina uprawna do Europy. Czosnek zaliczany jest zarówno do warzyw, jak i przypraw. Stosowany jest jednak w kuchni głównie jako przyprawa. Głównym atutem czosnku są jego właściwości zdrowotne. Charakterystyczny smak i zapach jest zwykle bardziej problematyczny niż atrakcyjny. Czosnek dodawany do potraw gotowanych i smażonych traci jednak przykry zapach i wówczas specyficzny smak wzbogaca potrawę.