|
Ekspozycja dzieł sztuki i pamiątek narodowych oraz pracownie konserwatorskie
przez Henryk Horoch » 11 cze 2011, 08:39
Bogurodzica Najstarsza utrwalona polska pieśń religijna i najstarszy zachowany polski tekst poetycki. Utwór powstał w średniowieczu, najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV wieku. Pierwszy zapis tekstu jest późny, bo z początku XV wieku, wcześniejsze zapisy mogły zaginąć, ale też tekst mógł krążyć w obiegu ustnym. W 1506 roku tekst pieśni został dołączony do Statutów Jana Łaskiego z informacją, że jej autorem jest św. Wojciech. Większość współczesnych badaczy odrzuca jednak jego autorstwo, ponieważ św. Wojciech nie znał języka polskiego. Bogurodzica, rękopis z roku 1407Najstarszy znany zapis tekstu Bogurodzicy – obejmującego 2 strofy i opatrzony nutami – pochodzi z początku XV wieku. W 1407 zapisany został na tylnej wyklejce zbioru kazań łacińskich skopiowanych przez wikarego w Kcyni na Kujawach Macieja z Grochowa. Obecnie wyklejka ta przechowywana jest w Bibliotece Jagiellońskiej (sygn. 1619). Od połowy XV wieku do pierwotnego tekstu pieśni dopisywano kolejne strofy. Drugim zachowanym przekazem Bogurodzicy jest kodeks Decisiones rote Wilhelmi Horborg, do którego dopisano utwór w 1408 roku na karcie 87 verso. Także i ten manuskrypt przechowywany jest w Bibliotece Jagiellońskiej (sygn. 408). Rękopis Bogurodzicy z 1408 roku przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, sygn. 408 Bogurodzica jest pieśnią modlitewną, której pierwsza zwrotka przynosi błaganie skierowane do Chrystusa za pośrednictwem Maryi. Zaczyna się ona apostrofą do niej - "Bogurodzicy" (matki Chrystusa), "dziewicy" (panienki, dzieweczki), "Bogiem sławienej" (przez Boga wielbionej), "zwolenej" (wybranej). Po apostrofie następuje prośba, by Maryja pozyskała u swego syna łaski dla ludzi: "Zyszczy nam (pozyskaj dla nas), spuści nam" (ześlij nam). Druga strofa zaczyna się zwrotami kierowanymi bezpośrednio do Chrystusa (nazwanego "bożycem", synem Boga) - z przywołaniem Jana Chrzciciela, mogącego wesprzeć ludzkie błaganie. Modlitwa kończąca tę zwrotkę zawiera prośbę, by Chrystus zapewnił ludziom "na świecie zbożny (szczęśliwy) pobyt", a po śmierci "rajski przebyt" (wieczne trwanie w niebie). Dalsze zwrotki rozwijały różne motywy: wielkanocne, pasyjne, litanijne - z wezwaniami do świętych. Tekst PieśniBogarodzica dziewica, Bogiem sławiona Maryja, U twego syna Gospodzina matko zwolona, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. Twego syna Krciciela zbożny czas, Usłysz głosy, napełni myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jenże cię prosimy. O o, dać raczy, jegoż prosimy: Daj na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kyrieleison. Narodził się nas dla syn boży. W to wierzy, człowiecze zbożny, Iż przez trud Bog swoj lud Odjął diabłu strożą. Przydał nam zdrowia wiecznego, Starostę skował pkielnego, Śmierć podjął, wspomionął Człowieka pirwego. Jenże trudy cirpiał bezmiernie, Jeszczeć był nie przyśpiał zawiernie, Aliż sam Bog zmartwychwstał. Adamie, ty boży kmieciu, Ty siedzisz u Boga <w> wiecu, Donieś nas swe dzieci, Gdzież krolują anjeli. Tam radość, tam miłość, tam widzenie Tworca Anjelskie bez końca, Tuć się nam wzjawiło diable potępienie. Ni śrzebrem, ni złotem nas diabłu odkupił, Swą mocą zastąpił. Ciebie dla, człowiecze, dał Bog przekłoć sobie Bok, ręce, nodze obie, Krew świętą swą z boku na zbawienie tobie. Wierzże w to, człowiecze, iż Jezu Kryst prawy Cirpiał za nas rany, Swą świętą krew przelał za nas krześcijany. O duszy o grzesznej sam Bog pieczą ima, Diabłu ją odejma, Gdzież to sam przebywa, tu ją k sobie przyjma. Już nam czas, godzina, grzechow się kajaci, Bogu chwałę daci, Ze wszemi siłami Boga miłowaci. Maryja dziewica, prosi syna twego, Krola niebieskiego, Aby nas uchował ode wszego złego. Wszytcy święci, proście, Nas grzeszne wspomożcie, Bysmy z wami byli, Jezu Krysta chwalili. Tegoż nas domieści, Jezu Chryste miły, Bysmy z tobą byli, Gdzie się nam radują już niebieskie siły. Amen, amen, amen, amen, amen, amen, Amen, tako Bog daj, Bysmy poszli wszytcy w raj, Gdzież krolują anjeli. Bogurodzica na kartach Statutów Jana Łaskiego z 1506 roku, drukarnia krakowska Jana HalleraBogurodzica była początkowo związana z mszą i procesją, ale już w XV wieku stała się pieśnią rycerską. Dzięki Janowi Długoszowi (historykowi, autorowi dzieła Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae - Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego) wiemy, że została ona odśpiewana pod Grunwaldem w 1410 roku, a także przed innymi bitwami w późniejszych latach. Towarzyszyła też uroczystościom koronacyjnym Władysława zw. Warneńczykiem. Właśnie dlatego nazwał Długosz Bogurodzicę "carmen patrium" (pieśnią ojczystą). W ciągu następnych stuleci straciła na znaczeniu. Pozycję "pieśni ojczystej" odzyskała w XIX wieku i zachowuje ją po dzień dzisiejszy.
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch
-
-
- Zmarły
-
- Posty: 2325
- Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
- Medale: 11
-
-
-
-
przez Henryk Horoch » 15 cze 2011, 15:09
Biblia GutenbergaPierwsze wydawnictwo dziełowe w Europie wykonane za pomocą druku (przy użyciu czcionki ruchomej). Jest kompletnym wydaniem Pisma Świętego. Została przygotowana do druku i wydrukowana w latach 1452-1455 w Moguncji przez Johannesa Gutenberga, który był również jej wydawcą. Księgi starano się upodobnić do wychodzących spod ręki kopistów. Nie ma strony tytułowej ani też numeracji stron. Zastosowano gotycką czcionkę projektu Gutenberga, o majestatycznym wyglądzie, ale nowoczesnym kroju. Skład tekstu jest najwyższej próby i do dziś uważany za mistrzostwo typografii. Pomimo dość ciasno zestawionych znaków charakteryzuje się najwyższą czytelnością. Posiada doskonale rozplanowane światła – zarówno odstępy międzywyrazowe (które są wyjątkowo zrównoważone), jak i prawidłowo dobraną interlinię czy układ tekstu na stronach (layout). Łamy charakteryzują się idealną szarością kolumny, co udało się Gutenbergowi uzyskać pomimo niewielkiej ilości znaków w wierszu, bo tylko ok. 40, co bardzo utrudniało zapanowanie nad odstępami międzywyrazowymi. Szarość została zachowana m.in. dlatego, że Gutenberg użył aż ok. 150 różnych znaków, w tym bogaty zbiór kilkudziesięciu ligatur. Obficie korzystał również z abrewiatur. Łamy wypełnione są tekstem wyjustowanym, w którym na szczególną uwagę zasługuje wyrównanie optyczne prawej krawędzi. Po wydrukowaniu dodawano ręczne zdobienia. Potem trzy- lub nieraz dwutomowa księga oprawiana była przez introligatorów, m.in. przez słynnego Henryka Costera z Lubeki. Biblia wydrukowana została prawdopodobnie w ok. 200 egzemplarzach – 165 na papierze i 35 na pergaminie (liczby te kwestionowane są przez niektórych badaczy). Znaki wodne świadczą, że papier grubości od 0,21 do 0,29 mm pochodził z piemonckich papierni. Druk przygotowywał Gutenberg, mający spółkę z finansującym go bankierem Johannem Fustem. Przy składzie pracowało siedmiu zecerów. Pomiędzy wspólnikami dochodziło do sporów. W 1455 r. sąd przyznał własność drukarni Fustowi, nie wiadomo więc czy druk wszystkich egzemplarzy nadzorował Gutenberg. Do naszych czasów przetrwało 48 egzemplarzy (36 na papierze, 12 na pergaminie) tej najcenniejszej książki świata, z czego tylko 20 kompletnych. Najwięcej w Niemczech – 12, w USA – 11, w Wielkiej Brytanii – 8, we Francji – 4, po 2 w Watykanie, Hiszpanii i Rosji, po jednym w Austrii, Danii, Portugalii, Belgii, Szwajcarii i Japonii. Swój egzemplarz ma również Polska. Dwutomową wersję na papierze, mającą oryginalną XV-wieczną oprawę (wykonaną przez słynnego introligatora, mistrza Henryka Costera z Lubeki). Całość obejmuje łącznie w dwóch tomach 641 kart in folio zadrukowanych obustronnie w dwóch kolumnach o wymiarach 285 mm x 85 mm, zawierających 40-42 wierszy. Na stronie 48. znajduje plama tuszu, prawdopodobnie rozlanego przez drukarza, która pokazuje sposób drukowania (tzn.ruchomą czcionkę), co czyni pelpińską Biblię najcenniejszą książką świata. Brak w niej ostatniej 217. karty w tomie II z tekstem Apokalipsy. Tekst urywa się na rozdziale XX, wiersz 2. Biblia nabyta została prawdopodobnie przez biskupa chełmińskiego Mikołaja Chrapickiego i podarowana lubawskim franciszkanom. Po sekularyzacji zakonu trafiła do biblioteki seminaryjnej w Pelplinie. Fragment Wulgaty (Vulgata Clementina) w typograficznym opracowaniu Johannesa Gutenberga.In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Hoc erat in principio apud Deum. Omnia per ipsum facta sunt: et sine ipso factum est nihil, quod factum est. In ipso vita erat, et vita erat lux hominum: et lux in tenebris lucet, et tenebræ eam non comprehenderunt. Fuit homo missus a Deo, cui nomen erat Joannes. Hic venit in testimonium ut testimonium perhiberet de lumine, ut omnes crederent per illum. Non erat ille lux, sed ut testimonium perhiberet de lumine. Erat lux vera, quæ illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. In mundo erat, et mundus per ipsum factus est, et mundus eum non cognovit. In propria venit, et sui eum non receperunt. Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus: qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt. Et Verbum caro factum est, et habitavit in nobis: et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre plenum gratiæ et veritatis.
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch
-
-
- Zmarły
-
- Posty: 2325
- Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
- Medale: 11
-
-
-
-
przez Henryk Horoch » 15 cze 2011, 18:33
Chronica PolonorumDzieło Macieja z Miechowa, lekarza, historyka, geografa, profesora Akademii Krakowskiej. Kronika stanowi podsumowanie wieloletnich badań Miechowity nad historią i geografią ziem polskich. Zawiera dużo informacji z zakresu historii, kultury, medycyny, etnografii i historii obyczaju. Cieszyła się dużą poczytnością i doczekała się kilku wydań zagranicznych w Bazylei, Wenecji i innych miastach, w tłumaczeniu na języki niemiecki, holenderski i włoski. Dwukrotnie wydrukowana została w Krakowie przez czołowego drukarza doby renesansu Hieronima Wietora. Druk drugiego wydania ukończono 1 grudnia 1521 r. Praca dzieli się na 4 księgi i obejmuje 379 kart pięknie zdobionych drzeworytami oraz traktat Jodoka L. Decjusza Contenta de vetustatibus Polonorum, De Jagellonum Familia oraz De Sigismundi Regis temporibus. O niezwykłości ilustracji zamieszczonych w kronice świadczy już karta tytułowa. Wizerunek św. Stanisława, patrona Polski otacza trójwymiarowa ramka z elementami architektonicznymi, w górze z dynamiczną sceną batalistyczną oraz alegorycznymi napisami po bokach. Ten drzeworyt tytułowy cieszył się i w późniejszych czasach dużym powodzeniem, jego odbitki pojawiają się nawet w drukach z końca XVI w. Na uwagę zasługują też legendarne postaci Lecha i Czecha umieszczone na karcie rozpoczynającej pracę. Tekstowi Kroniki towarzyszą ilustracje monarchów wywodzące się ze znanych wyobrażeń postaci umieszczanych na drzewie genealogicznym. Samo zaś drzewo genealogiczne znajduje się w dziele Decjusza, na dwóch pełnych kartach druku, ukazując powiązania dynastyczne Jagiellonów od Jagiełły do Zygmunta I. Tam też znajdują się oryginalne portrety Zygmunta I, Bony i Zygmunta Augusta. Ilustracje dopełniają dwie sceny historyczne, legendarny wyścig Leszka do korony i koronacja Bolesława Chrobrego. Kronika Miechowity i traktat Decjusza wprowadzają nie znane dotąd formy ilustrowania tematyki historycznej: sceny opowiadające wydarzenia oraz reprezentacyjne wizerunki władcy. Wzory ikonograficzne zawarte w Kronice Miechowity zachowały swą żywotność na przestrzeni całego XVI stulecia. Dwa egzemplarze tego dzieła przechowywane w Książnicy stanowią drugie wydanie (pierwsze ukazało się w 1519 r.). Jeden egzemplarz pochodzi z kolekcji Czytelni Ludowej, drugi zaś połączony z traktatem Decjusza trafił do Książnicy wraz z biblioteką Józefa Ignacego Kraszewskiego.
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch
-
-
- Zmarły
-
- Posty: 2325
- Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
- Medale: 11
-
-
-
-
przez Henryk Horoch » 29 cze 2011, 16:50
Banderia Prutenorum Oryginalny kodeks Jana Długosza pochodzi 1448 roku, uzupełniają go miniatury wykonane przez krakowskiego malarza Stanisława Durnika przedstawiające pięćdziesiąt pięć sztandarów (pierwotnie pięćdziesiąt sześć) wraz z łacińskim tekstem tłumaczącym ich pochodzenie. Rękopis należy do gatunku tzw. ksiąg trofeów (Trophäenbuch) i ksiąg chorągwi (Fahnenbuch) i stanowi unikat na skalę europejską. Wykonany został zapewne na zlecenie kardynała Zbiegniewa Oleśnickiego (1389-1455), następnie ofiarowany przez Długosza Akademii Krakowskiej, co potwierdza wpis na pierwszej karcie: Pro libraria Vniversitatis Studij Cracouen(sis) datu(m) p(er) d(omin)um Joha(n)nem Dlugosch. Kolejny zapis z XVI w., informuje, że należał on jednak do Biblioteki Kapitulnej na Wawelu. Banderia Prutenorum to niezwykłej wagi dokument historyczny, ponieważ jest pierwszym średniowiecznym kodeksem opisującym w sposób kompletny wszystkie chorągwie wojska krzyżackiego. Opisy w nim zawarte stały się asumptem do późniejszych prób rekonstrukcji sztandarów. Kodeks stosunkowo szybko zyskał popularność i uznanie zwłaszcza w kręgu Jagiellonów, a następnie wśród innych możnych, którzy zamawiali jego kopie i po dziś dzień budzi fascynację uczonych. Pergaminowy kodeks o wymiarach 293 x 186 milimetrów, spisany został reką trzech skryptorów, spośród, których jedna należała do samego Jana Długosza.
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch
-
-
- Zmarły
-
- Posty: 2325
- Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
- Medale: 11
-
-
-
-
przez Henryk Horoch » 06 lip 2011, 21:23
Regni Poloniae, Magnique Ducatus Lituaniae. Praca Andreasa Cellariusa, wydana w Amstelodami w roku 1659. Jest to opis miast Królestwa Polskiego i W.Ks.Litewskiego. Na tabl. panoramy miast: Biecza, Sandomierza, Lublina, Poznania, Łowicza, Wilna, Grodna, Lwowa, Przemyśla, Krosna, Zamościa, Smoleńska, Torunia, Elbląga, Braniewa, Piławy i Warszawy oraz rozkładane widoki Krakowa, Gdańska i Królewca. Praca powszechnie uważana za najlepszy opis Polski w XVII wieku.
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch
-
-
- Zmarły
-
- Posty: 2325
- Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
- Medale: 11
-
-
-
-
przez Henryk Horoch » 06 lip 2011, 21:39
Wiadomość o kleynocie szlacheckim, oraz herbach domów szlacheckich w Koronie Polskiey i Wielkim Xięstwie Litewskim, tudzież w przyległych prowincyach z ksiąg Paprockiego, Okolskiego, Potockiego, Rzączyńskiego, Niesieckiego, Dunczewskiego, Chmielowskiego, oraz z Aktu Elekcyi Stanisłwa Augusta, jako też z Aktów Konfederacyi na Seymie Convocationis 1764 zaczętey. Zebrana w czterech częściach. Cz.1. W Warszawie 1789. Nakładem i Drukiem Mickała Grölla. Cz.2: Zbior nazwisk domów z ich herbami w Koronie Polskiey i Wielkim Xięstwie Litewskim porządkiem alfabetycznym ułożony. Cz.3: Opisy herbów w iakom który iest kształcie, tak dla wiadomości ich początków, iako też dla rżnięcia pieczęci i malowania krótko zebrane i przedrukowane. Cz.4: Chronologia Królów i Xiążąt poslkich i Xiążąt W.X.L. epochy znaczney tycząca się krajów Polski całey. Kawalerowie Maltańscy w Polsce. Wypis legitymowanych osób w Królestwie, Galicyi i Lodomeryi autentyczny. Dzieło autorstwa Ewarysta Andrzeja Kuropatnickiego, oparte na pracach autorów dawniejszych oraz dokumenta współczesne" (PSB). Wg Estreichera autor wymienia 1137 rodów utytułowanych i opisuje 565 herbów. Na tablicy umieszczonej przed tytułem herb królewski Stanisława Augusta Poniatowskiego (Orzeł, Pogoń, Ciołek)
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch
-
-
- Zmarły
-
- Posty: 2325
- Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
- Medale: 11
-
-
-
-
kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska
Powrót do Muzeum Narodowe
Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 4 gości
|
|