Miasta Królestwa Korony Polskiej

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 23 lut 2011, 22:38

Częstochowa

Częstochowa powstała prawdopodobnie w XI wieku. Jednak pierwsza wzmianka pochodzi z 1220 roku, z dokumentu biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża, nakładającego na Częstochowę obowiązek płacenia dziesięciny. Nazwa wywodzi się od słowiańskiego imienia Częstoch. W latach 1370-1393 Częstochowa stanowiła lenno Władysława Opolczyka, który w 1382 ufundował klasztor paulinów. Prawa miejskie nadano w roku 1356, wraz z przywilejem goszczenia monarchy, a w 1502 miała miejsce lokacja na prawie magdeburskim za sprawą Aleksandra Jagiellończyka, stwierdzającym w wydanym dokumencie: ...ma być takim jak miasto Kraków cieszy się....

Obrazek

Obrazek

Wraz z narastającym kultem religijnym miasto otrzymywało liczne przywileje królewskie np. do pobierania myta mostowego na Warcie czy odbywania targów i jarmarków. Pierwszy większy najazd zanotowano w 1587, gdy wojsko pretendenta do korony królewskiej Maksymiliana III Habsburga złupiło miasto w drodze do Krakowa. Ze względu na peryferyczne położenie klasztoru jasnogórskiego i nękających go najazdów, królowie z rodu Wazów, którzy szczególnie umiłowali sobie klasztor częstochowski, zdecydowali się obwarować go nowoczesnymi fortyfikacjami typu holenderskiego z bastionami, które uczyniły z Jasnej Góry jedną z potężniejszych twierdz Rzeczypospolitej. Nowe umocnienia zostały poddane próbie podczas Potopu szwedzkiego, kiedy to po niespełna miesięcznym oblężeniu mała załoga klasztoru pod dowództwem o. Augustyna Kordeckiego odparła ataki przeważających wojsk szwedzkich. Kolejne lata to czas licznych najazdów, pożarów i plądrowania miasta co doprowadziło do zahamowania jego rozwoju i znaczenia.

Obrazek



Rawa

Rawa Mazowiecka pierwszy raz pojawia się w źródłach historycznych w 1228, lecz prawdopodobnie jeszcze wtedy nie posiadała praw miejskich. W 1321 Rawa uzyskała prawa miejskie (łac. Rava oppidum), stając się stolicą księstwa rawskiego. W latach 1355-1370 książę mazowiecki Siemowit III wybudował tu murowany zamek, który stanowił część systemu umocnień państwa Kazimierza Wielkiego. W 1462 król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk dokonał inkorporacji tutejszego księstwa do Korony, tworząc województwo rawskie, którego stolicą uczynił Rawę. Od 1562 przechowywany był na tutejszym zamku tzw. skarb rawski, pieniądze na utrzymanie wojska kwarcianego.

Obrazek
Kościół Najświętszej Marii Panny z roku 1613



Drohiczyn

Historyczna stolica Podlasia. W XI wieku gród na pograniczu rusko-polskim z ważną komorą celną nad Bugiem, którym spławiano towary na Ruś. W XII wieku stolica księstwa drohiczyńskiego w kręgu wpływów Kazimierza Sprawiedliwego. Następnie przejściowo należał do Mazowsza i w końcu XIII w. opanowany przez Litwę. Następnie przechodził z rąk do rąk. W XV wieku od książąt mazowieckich gród kupili Jagiellonowie. Prawa miejskie otrzymał Drohiczyn w 1498 z rąk Aleksandra Jagiellończyka. Od roku 1520 stolica województwa podlaskiego. Od 1569 miasto zostało włączone do Korony. XVI wiek to okres największego rozkwitu miasta.
Na początku XVII wieku były w Drohiczynie trzy kościoły, pięć cerkwi i cztery klasztory w tym dwa katolickie . W mieście istniały także szpital, apteka i szkoła. Okres pomyślnego rozwoju miasta przerwał potop szwedzki, w trakcie którego utracił 68% ludności. W XVIII w. odnowiono, odbudowano lub wybudowano drohiczyńskie kościoły i klasztory. Pozbawiony dawnej świetności Drohiczyn zasłynął w tym okresie ze wspaniałych szkół: szkółki prowadzonej przez franciszkanów i jezuickiego Colegium Nobillium.
Z czasem Drohiczyn przekształcił się w prowincjonalne miasteczko, a liczba mieszkańców systematycznie malała. Z około 2000 mieszkańców w 1775 zmniejszyła się do 835 w 1857. Całkowicie zniknęła lewobrzeżna część miasta.

Obrazek



Liw

Pierwotnie gród obronny, strzegący przeprawy przez rzekę oraz wschodnich granic Mazowsza, znajdował się na południe od dzisiejszego Liwa w miejscowości Grodzisk. W XIII wieku osada została przeniesiona bardziej na północ w miejsce dzisiejszego zamku. Pierwsza wzmianka pisana o Liwie pochodzi z dokumentów książęcych Bolesława II z 1304 roku. i dokumentu księcia czerskiego Siemowita III wystawionego w 1335 roku. Był to jeden z głównych punktów obronnych tego księstwa oraz siedziba kasztelanii. Bliskość granicy z Wielkim Księstwem Litewskim oraz przebiegający tędy trakt na Ruś sprzyjał rozwojowi handlu i osadnictwa. Osada przygrodowa bardzo szybko rozwinęła się w organizm miejski. Jednak prawa miejskie Liw uzyskał dopiero ok. 1421 roku, co było związane z wybudowaniem w miejscowości zamku książęcego oraz ustanowieniem go stolicą ziemi liwskiej. Istnieją jednak przypuszczenia, że lokacja na prawie chełmińskim mogła się odbyć znacznie wcześniej, w II poł. XIV w. Wraz ze wzrostem miasta rozrosło się również przedmieście, które w latach 1453-1789 było odrębnym miastem pod nazwą Liw Nowy. Liw Stary otrzymał odnowione prawo miejskie w 1453 r. od księcia Bolesława IV.
Po śmierci księcia mazowieckiego Konrada III Rudego (zm. 1503) ziemia liwska znalazła się w oprawie wdowiej księżnej Anny Radziwiłłówny (zm. 1522), a później stała się własnością jej córki, ostatniej przedstawicielki Piastów Mazowieckich Anny Mazowieckiej (zm. 1557). W 1526 r. zmarł ostatni książę mazowiecki Janusz III i Mazowsze zostało inkorporowane do Korony. Precedens sprawił jednak, że zarówno Liw jak i okalające go terytorium na krótki okres stały się udzielnym księstwem. Spór o majątek między Zygmuntem I Starym i Anną Mazowiecką toczył się do 1537 roku. Miasto i zamek Liw w tym czasie były kilkakrotnie oblegane przez wojska królewskie. Po objęciu władzy przez starostę koronnego rozpoczął się dalszy rozwój miasta. W I Rzeczypospolitej Liw korzystał wciąż z położenia geograficznego na styku dwóch państw – Korony i Litwy. Odbywały się tu sądy ziemskie i grodzkie. Kościół parafialny św. Jana Chrzciciela w Liwie był salą obrad sejmiku ziemskiego. Pod koniec XVI i na początku XVII w. był tutaj duży ośrodek rzemieślniczy i handlu zbożem, na przeprawie przez rzekę zorganizowano komorę celną, raz w tygodniu były targi, a trzy razy do roku jarmarki. W 1572 roku. Liw był typowany jako jedno z miast, w którym mogłaby odbywać się elekcja królów polskich. XVII wiek przyniósł jednak również upadek gospodarczy miasta. Przede wszystkim przyczynił się do tego rozwój Węgrowa na drugim brzegu rzeki oraz wojny prowadzone przez Rzeczpospolitą z państwami ościennymi. Duże znaczenie dla upadku miasta miała ogólnoeuropejska sytuacja gospodarcza na rynku zboża. Miasto wyludniło się podczas potopu szwedzkiego. W latach 1631 i 1652 wybuchła w mieście zaraza. Zostało spalone w 1657 r. przez wojska księcia siedmiogrodzkiego. Kolejne pożary z 1700 i 1703 roku wywołali Szwedzi, którzy również zburzyli zamek i większość zabudowy.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 25 lut 2011, 13:48

Siedlce

Najstarszy przekaz o miejscowości Siedlecz pochodzi z 1448 r. Była to najbardziej wysunięta na północ część małopolskiej ziemi łukowskiej, wchodzącej w skład województwa sandomierskiego, a od 1474 r. – województwa lubelskiego. Prawa miejskie na prawie magdeburskim Siedlce otrzymały 15 stycznia 1547 r. W pierwszym stuleciu swego istnienia miasto przeżywało dynamiczny rozwój. Obszar Siedlec wzrósł pięciokrotnie, rosła liczba mieszkańców, przybywało kupców i rzemieślników. Rozwój ten przerwały w połowie XVII w wojny. Miasto ucierpiało od najazdów kozackiego, moskiewskiego, tatarskiego. Odrodzenie miasta nastąpiło za Aleksandry Ogińskiej z rodu Czartoryskich. Dzięki niej miasto stało się jednym z ważniejszych ośrodków życia towarzyskiego i kulturalnego w Polsce. Na przedstawienia teatralne była zapraszana elita z całego kraju. Wśród licznych gości był król, Stanisław August Poniatowski.

Obrazek



Bochnia
Bochnia jest najstarszym[potrzebne źródło] miastem Małopolski. Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o Bochni pochodzi z 1198 roku (przynajmniej od tego czasu wydobywano tutaj sól warzoną), kiedy to patriarcha jerozolimski Aymar w piśmie potwierdzał darowanie przez rycerza Mikora Gryfita soli z Bochni klasztorowi Bożogrobców z Miechowa. Była to sól warzona, uzyskiwana ze źródeł solankowych, których w tych okolicach nie brakowało.
Odkrycie soli kamiennej (powstanie Żupy bocheńskiej) w 1248 roku przez Wierzbięta Gryfitę doprowadziło do nadania Bochni praw miejskich 27 lutego 1253 przez Bolesława Wstydliwego. Miasto lokowano na prawie magdeburskim z przywilejami, które w owym czasie posiadał Wrocław. Osada zostało nazwana Bochnią, a w dokumencie lokacyjnym wymieniono także niemiecką nazwę miasta – Saltzberg, czyli Solna Góra (góra to ówczesna nazwa szybu). Nazwa ta została wymieniona w dokumencie, ponieważ znaczna część mieszkańców ówczesnej Bochni była przybyszami ze Śląska.
Z Bochnią wiąże się legenda o pierścieniu Świętej Kingi.
Polski książę krakowsko-sandomierski Bolesław poprosił o rękę węgierskiej królewny Kingi, ta zwróciła się do swego ojca, aby w wianie nie dawano jej złota i kosztowności, gdyż niosą za sobą pot i łzy ludzkie. Nie chciała też roju służby, bo ta jest znamieniem pychy. Życzyła sobie tylko jednego skarbu – soli, którą chciała dać swej przyszłej ojczyźnie. Król Węgier podarował jej więc najbogatszą kopalnię Siedmiogrodu w Marmarosz. Kinga biorąc ją w posiadanie, wrzuciła do szybu swój zaręczynowy pierścień, zaś w drodze do kraju swego męża zabrała ze sobą doświadczonych górników węgierskich. W Polsce kazała im szukać soli. Gdy ją wreszcie znaleźli, w Bochni, to jak pisze Ksiądz Piotr Skarga, w pierwszym bałwanie (bryle) soli, który wykopano, pierścień się on jej znalazł, który ujrzawszy Kunegunda i poznawszy, dziękowała Panu Bogu, który dziwy czyni tym, którzy Go miłują.

Obrazek

Rozwój gospodarczy miasta sprzyjał osiedlaniu się kolejnych ludzi, powstawaniu urzędów, rozwoju handlu (Bochnia leżała na przecięciu się dwóch szlaków handlowych – z Europy Zachodniej na Ruś i z Azji Mniejszej oraz Węgier nad Morze Bałtyckie), a także nadawaniu kolejnych przywilejów miastu (w przywileju Bolesława Wstydliwego Bochnia otrzymała uprawnienia, jakich nie miało żadne miasto w Polsce).
Wiek XIV to dynamiczny rozwój miasta, głównie za sprawą Kazimierza Wielkiego, któremu przypisuje się największy wkład w rozwój miasta. Za jego czasów powstały ratusz, umocnienia obronne z basztami i czterema bramami, powstał szpital-przytułek dla górników oraz rozpoczęto budowę okazałej bazyliki mniejszej św. Mikołaja. Kazimierz Wielki przyczynił się dla Bochni również tym, że dzięki niemu znaleziono nowe rynki zbytu dla bocheńskiej soli. Jako świadectwo zasług Kazimierza dla Bochni w 1870 r. radni miejscy podjęli uchwałę o treści: "Na głównym rynku Bochni wystawiony ma być pomnik na cześć Króla Polskiego JMĆ Kazimierza III Wielkiego, któren był ojcem i wielkim dobrodziejem miasta Bochni". Pomnik ten – kolumna – stoi na rynku bocheńskim do dziś. O ówczesnej randze miasta świadczy fakt, że jego przedstawiciele wchodzili w skład Sądu Sześciu Miast – organu zwierzchniego dla całego sądownictwa miejskiego Małopolski.

Obrazek
Zamek Żupny

Kolejne lata to rozwój kulturowy miasta. Od XV wieku działała w Bochni szkoła miejska. Od XVII wieku miasto słynęło także z cudownego obrazu maryjnego w kościele dominikanów, do którego przybywało wielu pątników z Małopolski, Śląska, Spisza i Orawy. Od 1623 roku działał także klasztor bernardynów.
Druga połowa XVI wieku to początek zmierzchu świetności miasta. Rabunkowa gospodarka złóż solnych, czy drugi pożar miasta z 1561 roku prowadziły do powolnego upadku miasta. Pewna poprawa nastąpiła w okresie administrowania kopalnią przez rodzinę Wielopolskich.
Wiek XVII to dla Bochni – podobnie jak dla większości miast polskich – okres najazdów Szwedzkich, wielkiej epidemii "morowego powietrza", podpaleń, czy niszczenia urządzeń górniczych.
Szczytowym momentem tych klęsk był okres potopu szwedzkiego oraz lata bezpośrednio po nim. W czasie tym miasto było okupowane przez Szwedów (wypartych w 1656), spustoszone przez oddziały Jerzego Rakoczego (w 1657), a w 1662 miasto niszczyli Kozacy. Wskutek tego w 1664 roku w Bochni pozostały 54 domy.
Wiek XVIII to okres, w którym miasto upadało coraz bardziej. Podczas wojny północnej, w 1702 roku miasto i okolice były terenem starć Augusta II Mocnego z Karolem XII, popierającym Stanisława Leszczyńskiego. W tym wieku miasto przeżyło również dwa pożary, w 1709 i 1751 roku
Kolejne lata XVIII w. to m.in. zajęcie miasta przez oddziały konfederacji barskiej (1768), zajęcie miasta przez wojska rosyjskie (1772).
Mimo tych klęsk miasto się odbudowało i jest jest jednym z ważniejszych ośrodków gospodarczych Rzeczpospolitej.

Obrazek
Kopalnia Soli

Obrazek
Kolegiata w Bochni
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 25 lut 2011, 17:06

Chęciny

Pierwsze wzmianki o Chęcinach pochodzą z 1275. Miasto otrzymało prawa miejskie w I połowie XIV wieku. W 1331 szykujący się do wojny z Krzyżakami Władysław Łokietek zwołał na zamku w Chęcinach zjazd ziem małopolskich i wielkopolskich. Na sejmie tym wielkorządcą w Wielkopolsce ogłoszono królewicza Kazimierza. W 1465 miasto zostało doszczętnie zniszczone przez pożar. W tym samym roku król Kazimierz Jagiellończyk na sejmie w Kaliszu ponowił przywilej miejski Chęcin. Pierwotny dokument lokacyjny spłonął. Miasto rządziło się na prawie niemieckim. Aby podźwignąć podupadłe Chęciny w 1487 król nadał mieszkańcom prawo do miejscowych kopalń. W 1494 przywileje powiększył Jan Olbracht urządzając prawa górnicze na sposób olkuskich. W 1507 Chęciny spaliły się ponownie. Prawa miejskie odnowił Chęcinom król Zygmunt I Stary. Miasto było ośrodkiem górnictwa i przemysłu sukienniczego. W Chęcinach wydobywano marmury, srebro, miedź i ołów. W II połowie XVI wieku istniał tu zbór kalwiński.
W XVII wieku miasto zostało zniszczone podczas rokoszu Zebrzydowskiego. Jeszcze więcej zniszczeń przyniosły wojny szwedzkie i najazd Jerzego II Rakoczego. Miasto zostało przez wojska Rakoczego splądrowane i spalone 1 kwietnia 1657. Przez kolejne 4 lata szerzyła się tu zaraza, która do reszty spustoszyła Chęciny. Lustracja z 1660 wykazała zaledwie 48 domów, z 341 znajdujących się tu przedtem. Aby podnieść miasto z upadku król Jan Kazimierz ustanowił w 1666 przywilej na pięć jarmarków. W 1764 Chęciny przeznaczono na drugie miejsce sądów ziemskich radomskich, dla powiatów: radomskiego, opoczyńskiego i chęcińskiego.

Obrazek



Łęczyca

Już w XII wiek w pobliskim Tumnie istniał gród warowny.
Już w VII wiek istnieje osada na prawym brzegu dawnego koryta Bzury, na lewym brzegu rzeki jest osada targowa z kościołem św. Krzyża. Na przełomie X i XI wieku w Tumie powstało opactwo benedyktynów ufundowane przez Chrobrego z udziałem św. Wojciecha. W XII wiek gród w Tumnie jest najważniejszym w prowincji. W roku 1136 jest on wymieniona pod łacińską nazwą Lancicia, W latach 1138–1148 gród zostaje siedzibą księżnej Salomei, wdowy po Bolesławie Krzywoustym (Łęczyca była wtedy stolicą tzw. oprawy wdowiej). w 1161 dobiega końca budowa w Tumie, na miejscu rozebranego opactwa benedyktynów, kolegiaty NMP i św. Aleksego, stała się ona miejscem zjazdów książęcych i synodów kościelnych metropolii gnieźnieńskiej, pierwsze polskie Sejmy. W roku 1264 następuje podział ziemi łęczyckiej na księstwo łęczyckie i księstwo sieradzkie.
W roku 1267 następuje nadanie Łęczycy praw miejskich, lokacja miasta na północ od osady na lewym brzegu Bzury, stolica księstwa łęczyckiego. W XVI wieku rozpoczyna się szybki rozwój miasta jako ośrodka rzemieślniczo-handlowego i stolicy województwa łęczyckiego.

Obrazek


Olsztyn

Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1334, kiedy to Henryk von Luter założył w zakolu rzeki Łyny drewniano-ziemną strażnicę puszczańską, nadając jej nazwę Allenstein (Gród nad Łyną, Alna znaczy "łania", to pruska nazwa Łyny). Prawa miejskie oraz nazwę "Allenstein" (dla Polaków był to Holstin, a później Olstyn, ale wymawiano tę nazwę tak jak dzisiaj – Olsztyn) zostały nadane 31 października 1353 roku przez diecezjalną Kapitułę Warmińską. Zasadźcą i pierwszym burmistrzem miasta był Jan z Łajs.
Jeszcze przed nadaniem praw miejskich – w 1347 roku – w miejscu strażnicy drewniano-ziemnej rozpoczęto budowę zamku, którą ukończono w 1353. W późniejszych wiekach zamek był wielokrotnie przebudowywany. W drugiej połowie XIV wieku (lata 1370-1380) wzniesiono kościół pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła, który uchodzi za jeden z najwybitniejszych przykładów gotyku ceglanego w Polsce. Do dnia dzisiejszego przetrwała wytyczona wtedy sieć ulic i część imponujących fortyfikacji, a wiele istniejących dziś na obszarze Starego Miasta domów wspiera się o średniowieczne fundamenty.

Obrazek

Liczne wojny XV wieku niejednokrotnie niszczyły młode jeszcze miasto. W 1414 Olsztyn został zniszczony przez wojska króla Władysława Jagiełły. W 1440 miasto przystąpiło do Związku Pruskiego – konfederacji szlachty i miast pruskich skierowanej przeciw Krzyżakom. W 1454 mieszczanie wzięli udział w powstaniu przeciwko zakonowi krzyżackiemu i opanowali zamek, uznając zwierzchnictwo króla polskiego, jednak rok później miasto ponownie zajął zakon krzyżacki. Na mocy traktatu pokojowego zawartego w 1466 roku w Toruniu, Olsztyn wraz z całą Warmią przeszedł pod zwierzchnictwo Polski.

Obrazek

Kolejna wojna, wywołana w latach 1519-1521 przez zakon krzyżacki spustoszyła południową Warmię. Ówczesnym administratorem dóbr kapituły warmińskiej był kanonik fromborski – Mikołaj Kopernik. Przygotował on skutecznie olsztyński zamek do obrony przed spodziewanym atakiem Krzyżaków (1521). Ponadto Kopernik podjął wielką akcję zasiedlania rejonu sprowadzając mówiących po polsku osadników z Mazowsza.
Kolejny wiek to rozkwit miasta, korzystnie położonego na ruchliwym szlaku Królewiec–Warszawa. Mieszkańcy utrzymywali się z handlu i rzemiosła. Pośredniczyli też w wymianie handlowej między Polską a portami Bałtyku. Rozwój został powstrzymany przez wojny północne w XVII i XVIII wieku, a wielka zaraza lat 1709-1712 wyludniła miasteczko niemal całkowicie. Dzięki wsparciu kapituły Olsztyn w ciągu XVIII wieku zdołał poprawić swe położenie.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 25 lut 2011, 17:49

Czersk

Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych pochodzi z 1142 r., gdzie Latopis Ipatiewski nazywa go „Czerniczkiem”. Na stałe wzgórze zostało zasiedlone dopiero w XI wieku, zaś powstanie grodu obronnego można wiązać z Bolesławem Śmiałym lub Władysławem Hermanem. Więcej wzmianek o Czersku zaczyna się pojawiać w I połowie XIII wieku za czasów Konrada Mazowieckiego. Są informacje, że od 1231 roku była tu siedziba kasztelana. Po podziale dzielnicy mazowieckiej Konrada I, Czersk przypadł jego synowi Siemowitowi I. W czasie najazdów w latach 1260-1262 gród i podgrodzie zostały spalone przez Litwinów i Rusinów. Podczas tych ataków zginął książę Zimowit, a Konrad II- jego 11-letni następca popadł w niewolę. Po wykupie z niewoli odbudował Zamek oraz gród. Po jego śmierci przez kolejne 19 lat panował nad całym Mazowszem Bolesław II- drugi syn Siemowita I. Kolejnym panem zmniejszonego Mazowsza był Trojden I(syn Bolesława II), następnie wspólnie sprawowali władzę jego synowie Kazimierz I i Siemowit III, który zlikwidował system zarządzania oparty na kasztelaniach, a wprowadził podział na ziemie i powiaty, nad, którymi sprawowali władzę starostowie.
Pod koniec XIII wieku Czersk stał się najważniejszym ośrodkiem politycznym i kościelnym Książąt Mazowieckich. Wzniesiono nowy prawdopodobnie drewniany kościół Św. Piotra. Przed 1252 r. przeniesiono tu siedzibę archidiakonatu, wtedy najwyższa władza kościelna południowego Mazowsza. Kaplica grodowa w Czersku uzyskała prawa kolegiaty a miasto w 1262 roku stało się stolicą dzielnicowego księstwa. Główna siedzibą księcia, a pod jego nieobecność urzędników był dom mieszkalny znajdujący się w grodzie.

Obrazek

Prawdopodobnie po raz pierwszy Czersk otrzymał prawa miejskie już w połowie XIV wieku. Natomiast w 1386 roku książę Janusz Starszy ponownie nadaje mu prawa chełmińskie po zniszczeniach, spowodowanych wielokrotnymi pożarami drewnianych konstrukcji. Spowodowało to zarówno zmiany prawne jak i administracyjne m.in. wytyczono prostokątny rynek między ulicami Warszawską, Warecką, Mostową i Rybacką. Książe Janusz rozpoczął także budowę pięknego murowanego Zamku, na planie dziewięciokąta. Obwód murów został przedzielony dwoma wieżami cylindrycznymi a także wieżą bramną na planie prostokąta. Ów władca podjął decyzję o przeniesieniu stolicy tej części Mazowsza do Warszawy, co okazało się bardzo niekorzystne dla miasta jak również jego mieszkańców. W tym czasie zmianie uległy także trasy szlaków handlowych północ-południe, co znacznie wpłynęło na rozwój miasta.
Po przyłączeniu Mazowsza do Korony w 1526 roku ziemię objął Zygmunt Stary, Rozpoczęły się prace związane z rozbudową Zamku. Wieże i kurtyny zostały nadbudowane, zbudowano budynki mieszkalne oraz pałac na życzenie królowej Bony, która otrzymała ziemię czerską tytułem oprawy. Królowa z upodobaniem uprawiała winnice, na skarpie Góry Zamkowej.
Wiele miast w tym również Czersk w tym okresie cierpiał na liczne pożary. Największy z nich wybuchł w 1540 r. był on na tyle wielki, że Zygmunt August zdecydował się na zwolnienie mieszczan z konieczności płacenia podatków przez okres czterech lat. Jak dowiadujemy się z lustracji przeprowadzonej w 1564 r. jeszcze po niezakończonej odbudowie po klęskach Czersk liczył 193 domy. Można się, zatem domyślać, że istniały przedmieścia, rozwijające się wzdłuż ulic Warszawskie i Wareckiej. Prawdopodobnie poza obrębem miasta średniowiecznego znajdował się kościół św. Ducha oraz kościół św.Jakuba.

Obrazek

Dzień 6.04.1656 r. jest dniem rozpaczy dla miasta. Resztki dywizji szwedzkiej pobitej przez Stefana Czarneckiego pod Warką chronią się w zniszczonym już Zamku czerskim. Szwedzi palą okoliczne domy, kościół parafialny i kościół św. Ducha. Przez kolejne 12 lat kozacy oraz wojska węgierskie Rakoczego dokonują kolejnych zniszczeń. „Na domiar nieszczęść wybuchła wśród ludności „morowa zaraza”, która pozostawiła przy życiu zaledwie 13 osób”. Lustracja przeprowadzona w 1660 r. w sposób dokładny opisuję wielkość zniszczeń i ogrom strat, jakie poniósł Czersk- ocalało tylko 20 domów. Marszałek Franciszek Biliński pełniący funkcję starosty czeskiego, podjął decyzję o odbudowie Zamku i miasta w Czersku. Połączył on Wzgórze Zamkowe i Kościelne murowanym mostem. Niestety jego następcy nie kontynuowali prac budowniczych. Pod koniec XVIII miasto całkowicie podupadło.

Obrazek



Iłża

Iłża istniała już we wczesnym średniowieczu, od XII wieku do 1789 własność biskupów krakowskich. Osada zniszczona w 1241 i 1260 w czasie najazdów tatarskich. Prawa miejskie przez 1294 na prawie magdeburskim. Już w XIII wieku istniał tu gród obronny, a około 1340 wzniesiono tu z miejscowego kamienia zamek staraniem biskupa Jana Grota, z czasem rozbudowywany. Miasto stanowiło centrum biskupiego klucza dóbr iłżeckich liczącego 2 miasta i 14 wsi.
W XV wieku zasłynęła ceramika iłżecka i powstał miejscowy cech garncarzy. Rozwój miasta w XVI-XVII wieku w związku z ogólnym rozwojem handlu w kraju, a samo miasto znajdowało się na szlaku handlowym z głębi kraju w kierunku do portów na Wiśle w Solcu, Zawichoście i Sandomierzu i dalej do Gdańska.
W 1576 miasto zyskało ratusz na rynku, który w XVII wieku zyskał wieżę wzniesioną z nakazu biskupa Marcina Szyszkowskiego. Na iłżeckim zamku gościli polscy królowie: Władysław Jagiełło, Aleksander Jagiellończyk, Zygmunt III Waza i Władysław IV, a także biskupi, uczeni i wybitni humaniści, jak choćby Jan Kochanowski. W XVII wieku nadal kwitło tu garncarstwo, w latach 1615-1619 miejscowi kupcy dostarczyli kupcom krakowskim 312 transportów garnków.
Upadek miasta rozpoczął potop szwedzki i najazd wojsk Jerzego II Rakoczego w latach 1655-1660, w wyniku czego miasto i zamek uległy zniszczeniom. 17 lipca 1789 r. Iłża przeszła na własność skarbu państwa.

Obrazek
Widok na miasto z zamku



Wocławek

Gród książęcy powstał na przełomie X i XI wieku u ujścia Zgłowiączki do Wisły. W okresie panowania Bolesława Chrobrego był to ważny gród obok Poznania i Gniezna dla ówczesnego państwa, ponieważ wspierał on króla wojskami w ogromnej liczbie jak na ówczesne czasy (800 pancernych i 2000 tarczowników). Z czasem w miejscu grodu powstał murowany zamek, siedziba biskupów włocławskich. Od 1123 miasto jest stolicą biskupstwa kujawskiego.

Obrazek

W 1255 książę kujawski Kazimierz I lokował tu miasto na prawie chełmińskim (odmiana prawa magdeburskiego), ale historycy przypuszczają, że Włocławek mógł uzyskać prawa miejskie znacznie wcześniej. Wtedy po raz pierwszy pojawia się nazwa Leslau. Z historii miasta należy również wymienić pierwszą nazwę miasta Włodzisław, która z czasem została zamieniona na nazwę Włocław. Do połowy XIII wieku funkcjonowały tutaj dwa miasta, "miasto katedralne" i "miasto niemieckie" (ze względu na zamieszkiwanie dość licznej grupy napływowej z Niemiec). Powiązanie miasta z katolicyzmem uformowało jego los na wiele wieków i kierunek jego rozwoju został uzależniony od decyzji biskupów, którzy wkrótce także przejęli na własność "niemieckie miasto". Biskupi włocławscy byli bardzo zamożni, między innymi w XIV wieku wśród ich własności można wymienić wieś Łódź, która w późniejszym okresie rozwinie się jako jedno z największych miast Polski. Włocławek rywalizował gospodarczo z ówczesnym krzyżackim Toruniem. W latach 1308-1332, 1392 i 1431 miasto było pustoszone przez najazdy krzyżackie tak, że w 1339 trzeba było powtórnie lokować miasto na prawie chełmińskim. Podczas barbarzyńskich najazdów Krzyżacy nie oszczędzili Katedry niszcząc ją w 1329 roku. Ostatni najazd Krzyżaków miał miejsce w 1431 roku. Po Pokoju toruńskim w 1466 roku nastąpił najintensywniejszy rozwój miasta. Włocławek był po Gdańsku największym ośrodkiem handlu zbożem w I Rzeczypospolitej[potrzebne źródło]. W 1520 r. powstała tu królewska komora celna przy porcie. W 1569 biskup Stanisław Karnkowski założył we Włocławku seminarium duchowne, które funkcjonuje do dzisiaj. Mieszczanie włocławscy posiadali własną flotyllę wiślaną, obsługującą spław towarów. W 1598 w mieście było 27 spichlerzy. Włocławek już w XVI wieku posiadał drewniane wodociągi, co dobitnie świadczy o zamożności miasta. W 1619 r. wybudowano dla seminarium nowy piętrowy budynek. Miasto zniszczone zostało przez pożar w 1620 roku (po pożarze komorę celną przeniesiono do Nieszawy), a w 1623 roku miała miejsce w nim epidemia.
Kres świetności przyniósł potop szwedzki, gdy w 1657 miasto zostało doszczętnie spalone przez Szwedów, a liczba ludności spadła do 1000 osób. W 1708 roku epidemia zabiła kilkuset mieszkańców.

Obrazek

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 25 lut 2011, 19:09

Puck

W II połowie XIII w Pucku istniał gród kasztelański książąt wschodniopomorskich. Od 1309 we władaniu Krzyżaków, siedziba komturii, prawa miejskie uzyskał z rąk niemieckich w 1348.
Podczas wojny trzynastoletniej (1454–1466) mieszczanie puccy stanęli po stronie Polski. W 1457 w Pucku znalazł schronienie wygnany król Szwecji Karol VIII Knutsson Bonde. W zamian za 15 tys. marek pruskich otrzymał w zastaw od Kazimierza Jagiellończyka Ziemię Pucką (980 km2). Państewko puckie istniało formalnie do 1460 kiedy to Puck zdobyli Krzyżacy, później król znalazł schronienie w Gdańsku. W 1466 włączono Puck do Prus Królewskich, będących od 1569 częścią Korony (wcześniej podlegały jej na zasadach autonomicznych). Siedziba starostwa powiatowego, miejsce sejmików szlacheckich i sądów grodzkich. Za czasów panowania Wazów twierdza i baza floty polskiej.
W połowie XVIII miasto podupadło

Obrazek



Łowicz

na miejscu dzisiejszych ruin zamku znajdował się drewniano-ziemny, przeprawowy gród obronny przez bagnistą dolinę Bzury, posiadający duże znaczenie strategiczne. Był to najprawdopodobniej jeden z pierwszych grodów piastowskich. Najstarsza wzmianka o Łowiczu (Loviche) pochodzi z bulli papieża Innocentego II z 7 lipca 1136 r., zatwierdzającej prawo arcybiskupów gnieźnieńskich do dóbr łowickich. Dobra te nadał kościołowi prawdopodobnie któryś z Piastów.
Około 1214-1215 roku w Wolborzu w wyniku starań arcybiskupa Henryka Kietlicza, książęta z czterech prowincji: krakowskiej (Leszek Biały), mazowieckiej (Konrad I mazowiecki), kaliskiej (Władysław Odonic) i opolskiej (Kazimierz I opolski), wydali "przywilej immunitetowy" – dokument m.in. zatwierdzający dotychczasowe prawa kościoła gnieźnieńskiego do dóbr łowickich i grodu. W roku 1242 książę Konrad mazowiecki wydał arcybiskupom tzw. "wielki przywilej", w którym dobra łowickie nazwano castellania (kasztelanią) ale sam Łowicz był określony jeszcze mianem villa (wieś), mimo iż znajdowało się już tu mansio (dwór arcybiskupi).

Obrazek

Nie jest znana dokładna data otrzymania przez Łowicz praw miejskich, ale pierwszym dokumentem, w którym określany jest mianem oppidum (miasto) jest przywilej menniczy z roku 1298 dla arcybiskupstwa gnieźnieńskiego wystawiony w Łowiczu, przez księcia płockiego Bolesława II. Przy czym przez miasto należy rozumieć tu najprawdopodobniej Podgrodzie, zlokalizowane w okolicach dzisiejszego Przyrynku. Za tezą tą przemawia jego kształt – wyraźna po dziś dzień – owalnica usytuowana równolegle do Bzury. Według relacji Janka z Czarnkowa około roku 1355, w miejscu starego grodu, arcybiskup Jarosław Bogoria Skotnicki wzniósł gotycki murowany zamek, który wkrótce stał się rezydencją arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski. Jeszcze zaś, przed rokiem 1358 lokował na prawie niemieckim Nowe Miasto (obecnie Stare Miasto). W dokumentach z 1358 i 1359 r. Łowicz określa się już mianem civis lovicensis i civitas. Usytuowane ono zostało względem dotychczasowego oppidum na wschód wzdłuż Bzury, wokół drewnianego kościoła, stojącego w miejscu dzisiejszej Bazyliki Katedralnej i jeśli wierzyć zachowanej w niej późniejszej inskrypcji, ufundowanego najprawdopodobniej jeszcze w roku 1100 przez księcia Władysława Hermana.

Obrazek

Dzięki unikalnej randze kasztelanii oraz licznym immunitetom, a także, co nie pozostawało bez wpływu, wyjątkowemu położeniu na pograniczu Mazowsza i Polski arcybiskup Jarosław Bogoria Skotnicki coraz śmielej zaczął dążyć do uniezależnienia jej od zwierzchnictwa książąt mazowieckich. 1 marca 1357 udało mu się uzyskać przywilej od króla polskiego Kazimierza Wielkiego potwierdzający posiadłości arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, który wraz z innymi naciskami ze strony Polski, zmusił Księcia mazowieckiego Siemowita III wystawić, 17 maja 1359 roku w Skierniewicach, dokument uznający pełnię immunitetu arcybiskupiego do Łowicza i kasztelanii. Księciu udało się jedynie zachować dla siebie prawo do polowania na tury. Z dokumentu tego wiadomo też, iż Łowicz wraz z przyległymi dobrami, liczącymi aż 111 wsi, stanowił największy kompleks majątkowy należący do Kościoła w ówczesnych czasach na terenie obecnej Polski. Siemowit jednak, nie chcąc łatwo się poddać, jeszcze tego samego roku wyznaczył arcybiskupom także czynsz w postaci jednej grzywny złota, który stanowić miał symbol zależności prymasowskiego Łowicza od książąt mazowieckich. Arcybiskupi zaś zyskali protektora w osobie Kazimierza Wielkiego, który w latach 1359-1360 kilkakrotnie nazwał arcybiskupa Jarosława księciem, tym samym dając do zrozumienia Siemowitowi, iż godzi się na niezależność dóbr łowickich. By nie psuć dobrych stosunków z Polską, książę odstąpił od roszczeń, by powrócić do nich zaraz po śmierci Króla. W roku 1374 przy okazji złożenia urzędu przez Jarosława Bogorię i objęcia go przez Janusza Suchegowilka Strzeleckiego jeszcze raz pojawia się wzmianka o kasztelanie łowickim jako funkcjonariuszu arcybiskupim oraz trwającym zatargu. W roku 1379 król Ludwik Węgierski zobowiązał księcia Siemowita III do zachowania wszelkich przywilejów kościoła gnieźnieńskiego "w jego dobrach na Mazowszu". Tym samym arcybiskup Janusz Suchywilk musiał złożyć publiczne oświadczenie, że Łowicz leży na Mazowszu. Mimo to ambicje obu stron powodowały dalsze zaognienie konfliktu. Ostatecznie w roku 1381 Siemowit III, po sprzeciwie arcybiskupa by jego syn Henryk mazowiecki objął prepozyturę łęczycką najechał kasztelanię łowicką. Pomimo jego śmierci w tym samym roku kasztelania była okupowana przez Mazowsze jeszcze przez kilka lat (korzystając z zamieszania panującego w Polsce po śmierci Ludwika Węgierskiego). Jego następca książę Siemowit IV rozpoczął 8 kwietnia 1382 oblężenie zamku łowickiego. Spory o kasztelanię łowicką trwały aż do czasu wcielenia Mazowsza do Korony.
6 czerwca 1398 roku król Władysław II Jagiełło nadał Łowiczowi przywilej solny, dzięki któremu mieszkańcy miasta mogli nabywać sól z żup Wieliczki i Bochni po niższej cenie, takiej jaką płaciły miasta kujawskie. Dowodzi to, iż w Łowiczu działało, zapewne już wcześniej, bractwo prasołów – handlarzy soli.

Obrazek
Ruiny Zamku Biskupirgo

Po burzliwej drugiej połowie wieku XIV następuje dalszy rozwój miasta. Na początku XV wieku w roku 1405 arcybiskup Mikołaj Kurowski lokował Nowe Miasto uprzednio 9 października 1404 erygując dla niego parafię i kościół pod wezwaniem św. Ducha. Sam kościół mógł mieć jednak wcześniejszy rodowód. Niektórzy historycy uważają, że najprawdopodobniej stał w tym miejscu wcześniej drewniany kościół, będący filią parafii Najświętszej Marii Panny, pełniący funkcje szpitalne już w XIV wieku. Dopiero przebudowany z fundacji arcybiskupa Mikołaja Kurowskiego został podniesiony przez niego do rangi kościoła parafialnego. Mogłoby na to wskazywać wezwanie sugerujące jego pierwotny szpitalny charakter, a także, zakładając iż tak było w istocie, położenie kościoła poza granicami Starego Miasta, tuż przy nieistniejącej już bramie miejskiej zwanej krakowską. Najprawdopodobniej był to pierwszy murowany kościół w Łowiczu. Został on pobudowany jako orientowany, jednonawowy w stylu gotyckim przez Janka z Uniejowa.
Tymczasem w miejscu starego drewnianego kościoła na terenie Starego Miasta zbudowana została nowa świątynia w stylu gotyckim, która 25 kwietnia 1433 podniesiona została do rangi kolegiaty przez arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca. Wówczas też powstała Prymasowska Kapituła Łowicka, a przy Kolegiacie najstarsza w kraju kolonia Akademii Krakowskiej. Kapituła łowicka składała się z prepozyta, dziekana, kustosza i 10 kanoników.
10 sierpnia 1424 roku, król Władysław Jagiełło nadał przywilej zwalniający wszystkich obywateli łowickich z płacenia cła i podatku targowego.
24 października roku 1419 arcybiskup Mikołaj Trąba potwierdził przywilej lokacyjny Łowicza i przeprowadził unifikację prawa miejskiego dla całej konurbacji, w skład której wchodziło Podgrodzie, Stare Miasto i Nowe Miasto, według prawa średzkiego. Nie ma wcześniejszych wzmianek odnośnie ratusza miejskiego. Wiadomo jednak, że już po nadaniu nowego prawa wybudowano takowy po środku rynku na Starym Mieście. Pełnił on swą funkcję do roku 1443 kiedy to wybudowano ratusz nowomiejski. Później stary ratusz służył jako siedziba i magazyn bractwa prasołów i w związku z nową funkcją zwany był – od kupczenia – kupusem.
29 sierpnia 1447 roku, król Kazimierz Jagiellończyk wydał przywilej potwierdzający zwolnienie mieszczan łowickich z płacenia cła i podatku targowego.
17 stycznia 1463, w wyniku starań arcybiskupa Jana Sprowskiego, król Kazimierz Jagiellończyk wystawił w Piotrkowie specjalny przywilej królewski zatwierdzający wszystkie dotychczasowe przywileje kasztelanii łowickiej i uwalniający od opłaty rzecznej jednej grzywny złota. Przywilej ów zakończył najazdy książąt mazowieckich na dobra łowickie.
4 lutego 1495 roku, król Jan Olbracht wydał przywilej potwierdzający zwolnienie mieszczan łowickich z płacenia cła i podatku targowego.
Dzięki położeniu na ważnych szlakach handlowych i komunikacyjnych oraz licznym przywilejom i jarmarkom miasto bardzo szybko się rozwijało.

Obrazek
Kościół oo Pijarów

Pomimo specyficznego charakteru miasta, pozostającego niezmiennie pod władzą arcybiskupów gnieźnieńskich, z początku wieku pochodzą pierwsze wzmianki o próbach osadnictwa żydowskiego. Miało ono charakter czasowy, związany głównie z prowadzoną działalnością targową i jarmarkami, bez prawa do stałego pobytu. Nie istniała też tu gmina żydowska, a sporadyczni żydowscy mieszkańcy Łowicza lub jego okolic, organizacyjnie przynależeli do gmin w Gąbinie bądź Sochaczewie. Nie zachowały się jednak szczegółowe źródła historyczne, które pozwoliłyby odtworzyć historię pierwszych łowickich Żydów. Pewnym jest natomiast, że w wyniku tych prób w roku 1526 arcybiskup Jan Łaski nadając miastu, lub potwierdzając wcześniejszy, przywilej De non tolerandis Judaeis zakazał Żydom osadnictwa w Łowiczu, a już tam mieszkających – wygnał. Wolno im było jednak przebywać w mieście podczas targów i jarmarków, jeszcze zanim w roku 1532 uzyskali prawo wolnego handlu w całym państwie.
Po śmierci Janusza III w roku 1526, a tym samym wygaśnięciu męskiej linii książąt czersko-warszawskich, staraniem króla Zygmunta Starego w 1529 ostatecznie inkorporowano Mazowsze do Polski ustanawiając je jednym z województw Korony.
Od 1572 r. (po śmierci Zygmunta Augusta) w okresach bezkrólewia, Łowicz pełnił funkcję drugiej stolicy Rzeczypospolitej z racji tego, iż to tutaj rezydował Interrex, którego rola zwyczajowo przypadała prymasowi Polski. Poważnie zniszczony podczas potopu szwedzkiego, nigdy już nie odzyskał swej rangi i zaczął powoli podupadać, przechodząc stopniowo do roli małego miasteczka

Obrazek



Inowrocław

Pierwsza wzmianka o Inowrocławiu pochodzi z 1185 i określa miejscowość jako Novo Wladislaw. Nazwa została wybrana prawdopodobnie na cześć Władysława Hermana lub jako Nowy Włocławek, założony przez mieszkańców Włocławka uciekających przed powodzią i szukających nowego miejsca do osiedlenia się. Miasto powstało na bazie dużego targu i znajdującej się w pobliżu warzelni soli.
Przypadkowe znalezienie historycznych śladów działalności ludzkiej i prowadzone później prace wykopaliskowe wykazały, że na terenie obecnego Inowrocławia istniała prawdopodobnie najstarsza warzelnia soli jaka została odkryta na ziemiach polskich. Prawa miejskie Inowrocław uzyskał ok. 1238 z rąk księcia Kazimierza Konradowicza. W latach 1466-1772 Inowrocław był stolicą województwa inowrocławskiego

Obrazek



Ostrołęka

W XII wiek powstaje gród i osada targowa na lewym brzegu Narwi na wysokości ujścia Omulwi. Wiódł tędy szlak handlowy z Mazowsza do Prus. 12 maja 1373 roku Ostrołęka otrzymała prawa miejskie chełmińskie nadane przez księcia Mazowieckiego Siemowita III. W 1526 Ostrołęka, jako części Księstwa Mazowieckiego, zostaje włączona do Korony.
W XVI wieku Ostrołęka stała się ośrodkiem starostwa niegrodowego należącego do królowej Bony. Królowa otoczyła swe miasto opieką, dzięki czemu Ostrołęka zyskała rangę ważnego ośrodka rzemieślniczego (sukiennictwo, rzemiosło drzewne) i handlowego – spław produktów leśnych i zboża Narwią do Gdańska. Liczba mieszkańców osiągnęła 2 000. W roku 1563 Ostrołęka została dotknięta zarazą oraz pożarem, które spustoszyły miasto. W XVII wiek następuje w mieście ożywienie gospodarcze, głównie na skutek rozwoju handlu. W latach 1655-1660 podczas potopu szwedzkiego miasto zostało dotkliwie zniszczone. Liczyło zaledwie 400 mieszkańców. W 1708 w okolicach Ostrołęki Kurpie stoczyli walki ze Szwedami (bitwa pod Kopańskim Mostem), broniąc im wejścia na tereny puszczańskie. 3 sierpnia 1769 roku po zawiązaniu się konfederacji barskiej, w Ostrołęce odbył się zjazd konfederatów ziemi łomżyńskiej. W roku 1777 miasto liczyło 1674 mieszkańców i było trzecim pod względem wielkości miastem Mazowsza (po Warszawie i Pułtusku).
W 1783 roku w dokumentach Komisji Edukacji Narodowej odnotowano, że w tym roku istniała szkoła parafialna, utrzymywana przez księdza, a w 1789 powstaje kolejna szkoła otwarta przez bernardynów. Uczęszczało do niej 150 uczniów. w roku 1793 w Ostrołęce stacjonował sztab 1 brygady wraz z 10 szwadronem wielkopolskiej kawalerii narodowej

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 25 lut 2011, 20:04

Grudziądz

W roku 1207 Konrad Mazowiecki obejmuje ziemię chełmskąjz gródkiem w Grudziądzu. W 1218 następuje nadanie miasta biskupowi Chrystianowi. W 1231 Grudziądza zostaje przejęty przez Krzyżaków. W XIII wieku zbudowany został pod miastem zamek krzyżacki. 18 czerwca 1291 został wystawiony akt lokacyjny miasta, regulujący prawnie jego granice i nadający mu prawo chełmińskie. Na przełomie lipca i sierpnia 1410 roku następuje krótkotrwałe zajęcie miasta i zamku przez wojska króla Jagiełły. Dnia 8 lutego 1454 następuje zdobycie miasta przez oddziały Związku Pruskiego i koniec władzy Krzyżaków nad miastem. W 1466 na mocy postanowień II pokóju toruńskiego Grudziądz i całe Prusy Królewskie zostają przyznane Polsce W roku 1522 Mikołaj Kopernik na odbywającym się w Grudziądzu Sejmiku Generalnym Prus Królewskich wygłosił traktat o monecie De aestimatione monetae. W 1622 do miasta przybywają jezuici, a w roku 1624 benedyktynki.. Lata 1655–1659 to okres pierwszej okupacji szwedzkiej. W 1703 następuje kolejna okupacja szwedzka a w latach 1707 – 1718 okupacja rosyjska. Zniszczenia miasta na skutek przebywania obcych wojsk są ogromne, jednak powoli miasto podniosło się z upadku.


Obrazek



Czerwińsk

Historia Czerwińska przez stulecia nierozerwalnie jest związana z historią tutejszego klasztoru kanoników regularnych, powstałego w XII w. Pierwszy dokument wspominający o Czerwińsku, pochodzący z 1155 r., to bulla papieża Hadriana IV dotycząca właśnie klasztoru. Nie tylko jednak związek z klasztorem powodował rozkwit miejscowości – położona nad Wisłą, stanowiła ważny punkt na szlaku handlowym łączącym Pomorze z Mazowszem. Była też ważnym punktem obronnym podczas najazdów pruskich, jaćwieskich, litewskich. W lipcu 1410 roku wojska polskie Jagiełły przeprawiały się pod Czerwińskiem przez Wisłę by połączyć się z wojskami litewskimi i ruszyć na państwo zakonne. To jednak klasztor ściągał tutaj książąt mazowieckich, biskupów, to w klasztorze w 1419 r. toczono rokowania z posłami króla Eryka Pomorskiego. W lipcu 1422 r. Jagiełło kolejny raz będąc w Czerwińsku wydał tu jeden ze swych przywilejów dla stanu szlacheckiego. W XV w. odbywały się tutaj sejmy mazowieckie, a także synod diecezjalny.
Prawa miejskie Czerwińsk uzyskał w dwóch etapach, jako że osada podzielona była na dwie części – biskupią, wschodnią (gdzie biskupi płoccy posiadali dwór), i klasztorną, zachodnią. Część biskupia otrzymała prawa miejskie w 1373 r., zaś część klasztorna w 1582 r. (formalnie, bo z praw miejskich mieszkańcy części klasztornej faktycznie korzystali już wcześniej). W 1526 r., po Czerwińsk został wcielony do ziem Królestwa Polskiego.
Od XVII w., choć popularności przysparzał miejscowości znajdujący się w klasztorze obraz Matki Boskiej Czerwińskiej, uznany za cudowny w 1647 r., postępował proces marginalizacji opactwa, stopniowo tracił znaczenie również sam Czerwińsk, zresztą niekorzystający specjalnie na spławie zboża Wisłą i często nawiedzany przez pożary i powodzie. Z około pół tysiąca domów istniejących w XVI w. po potopie szwedzkim pozostała połowa, a w końcu XVIII w. istniało zaledwie 40 domów.

Obrazek



Pułtusk

Powstało w IX-X wieku na miejscu dawnego grodu. Według przekazów na wzgórzu, które obecnie nosi nazwę Św. Krzyża, stała niegdyś pogańska świątynia – wówczas centrum osady.
Prawa miejskie: I lokacja: 1257 przez Siemowita I, II lokacja (na prawie chełmińskim): 1339 przez biskupa płockiego Klemensa Pierzchałę, potwierdzone w latach 1380 i 1405. Pułtusk był trzecim, po Warszawie i Płocku, miastem na Mazowszu z murowanymi fortyfikacjami.
W okresie XIII-XVIII wieku Pułtusk był własnością biskupów płockich, którzy rezydowali na pułtuskim zamku. Rozwój Pułtuska miał miejsce w XIV-XVI wieku, co było związane głównie z handlem zbożem, potem miasto podupadło w wyniku pożarów, powodzi i zniszczeń w wojnach szwedzkich. W poł. XV wieku w mieście wybudowano kolegiatę, w XVI w.: trzy kościoły, szpital, łaźnię miejską, apteki i przytułki dla ubogich.
W 1566 r. jezuici powołali słynące w całej I Rzeczypospolitej kolegium. Od poł. XVI w. przy jezuickiej szkole działał pierwszy w Polsce teatr publiczny. W sierpniu 1568 roku przedstawienie w Pułtusku oklaskiwał poeta Jan Kochanowski. Jeszcze wcześniej, bo w 1530 roku Pułtusku powstała pierwsza na Mazowszu drukarnia. Szkołę jezuicką kształtowali sławni nauczyciele m.in. ks. Piotr Skarga, Andrzej Bobola i Jakub Wujek, a także Wojciech Slaski, jak i uczniowie m.in. kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński, biskup warmiński Andrzej Batory, poeta Maciej Kazimierz Sarbiewski. W 1590 roku na pułtuskim zamku gościł król Zygmunt III Waza. Podczas wielkiej wojny północnej król Szwecji Karol XII stoczył w roku 1703 pod Pułtuskiem kawaleryjską bitwę, w której rozbił dwukrotnie silniejszy korpus saski.

Obrazek



Kazimierz Dolny

Początki osady sięgają XI wieku. Na jednym ze wzgórz istniała osada zwana Wietrzną Górą, należąca do zakonu benedyktynów. W 1181 roku Kazimierz Sprawiedliwy przekazał osadę norbertankom z podkrakowskiego Zwierzyńca. Norbertanki zmieniły nazwę osady na Kazimierz (imię darczyńcy). Nazwa została odnotowana w kronikach po raz pierwszy w 1249 roku, a przymiotnik "Dolny" został dodany w latach późniejszych, w celu odróżnienia osady (w dolnym biegu rzeki, choć tak naprawdę jest to bieg środkowy) od Kazimierza, założonego pod Krakowem (w górnym biegu rzeki). Po około 150 latach osada i okoliczne wsie stały się dobrami korony. Władysław Łokietek w 1325 r. ufundował kościół parafialny.
Założenie miasta oraz budowę zamku obronnego legendarnie przypisuje się Kazimierzowi Wielkiemu. Prawa miejskie zostały przyznane w pierwszej połowie XIV w. W 1406 r. Władysław Jagiełło dokonał lokacji miasta na prawach magdeburskich. Wytyczono rynek, ulice, wyznaczono działki pod budowę. Jedynie północną część rynku pozostawiono bez zabudowy. Dzięki temu do dnia dzisiejszego rynek otwarty jest na farę i zamek, który to widok podziwiany jest przez malarzy i turystów. W 1501 r. Kazimierz Dolny stał się siedzibą starostwa. Zygmunt I Stary, zadłużony u Mikołaja Firleja, nadał w 1519 r. jemu i jego synowi Piotrowi dożywotni tytuł starosty kazimierzowskiego. Kazimierz pozostawał we władaniu rodu Firlejów do 1644 r. W tym czasie przebudowany został zamek w Kazimierzu. Po pożarach w latach 1561 i 1585 spichlerze i domy mieszkalne zostały odbudowane przy wykorzystaniu skał wapiennych z okolicznych wzgórz. Firlejowie dbali także o uprzywilejowanie miasta w handlu zbożem spławianym Wisłą do Gdańska, który to handel już wcześniej (w okresie od XVI do XVII w.) przyczynił się do rozwoju miasta. Na handlu zbożem wyrosły kupieckie rody Przybyłów, Czarnotów, Celejów (przybyłych z Włoch). W 1628 r. na Wietrznej Górze osiedlili się franciszkanie, pobudowali klasztor i rozbudowali istniejący (od 1585) kościół.

Obrazek
Kamienice Kupieckie

Złoty wiek Kazimierza skończył się w lutym 1656 r. wraz ze spaleniem miasta i zamku przez wojska króla szwedzkiego, Karola Gustawa. Powtarzające się przemarsze wojsk i późniejsza zaraza przyczyniły się do upadku miasta. W 1677 r. Jan III Sobieski wydał dekret pozwalający osiedlać się kupcom ormiańskim, greckim i żydowskim. Ożywienie gospodarcze nie trwało jednak długo. Kolejne wojny polsko-szwedzkie ponownie spustoszyły miasto. Spadło także zapotrzebowanie w Europie na polskie zboże. Kupcy próbowali rozwijać handel drewnem i przemysł szkutniczy. Jednak nie były to zyski podobne do tych osiąganych na handlu zbożem. Późniejsze rozbiory odcięły Kazimierz od rynków zbytu.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 26 lut 2011, 18:15

Białystok

W połowie XV wieku tereny, na których leży Białystok, przeszły we władanie bojara żmudzkiego Jakuba Raczki Tabułowicza. Rodzina jego wybudowała pierwsze dwory w Dojlidach i Białymstoku.
W roku 1547 dobra w Białymstoku przechodzą w ręce Wiesiołowskich, którzy budują murowany kościół i pałac wg projektu Joba (Hioba) Bretfusa. Po bezdzietnej śmierci Krzysztofa Wiesiołowskiego ziemie te przechodzą na rzecz państwa.
Na mocy postanowień Unii Lubelskiej, w 1569 r. Białystok wraz z całym Podlasiem został przyłączony do Korony Polskiej.
W XVII w., w zamian za zasługi wojenne, Białystok został przyznany wraz ze starostwem Tykocin hetmanowi polnemu Stefanowi Czarnieckiemu (jego pomnik po dziś dzień stoi w Tykocinie). On z kolei przekazał te ziemie swojej córce Katarzynie Aleksandrze, żonie Jana Klemensa Branickiego (był on dziadkiem swojego słynnego imiennika, hetmana wielkiego koronnego).

Obrazek

Kiedy Białystok uzyskał prawa miejskie dokładnie nie wiadomo, ale na pewno przed rokiem 1692, o czym świadczy zapis poczyniony przez miejskiego proboszcza: Rok 1692. Miasto Białystok. Za przywilejami na wolność do lat pewnych danych, rok pierwszy teraz się buduje. Prawo było magdeburskie, w herbie zaś widniał jeleń z rozłożystymi rogami.
Miasto jednak nadal bardziej przypominało wieś. Prawdziwa budowa miasta nastąpiła dopiero za panowania Jana Klemensa Branickiego. Był on hetmanem wielkim koronnym, kasztelanem krakowskim, pierwszym świeckim senatorem Rzeczypospolitej i wreszcie kontrkandydatem Stanisława Augusta Poniatowskiego do tronu.
Wraz z żoną, Izabelą Poniatowską, przebudowali pałac i otoczyli ogrodami. Rozwinęli handel i instytucje miejskie. Wybudowali ratusz, pocztę, domy zajezdne, teatr, szpital na 24 łóżka, przytułek (obecnie Kino "Ton"), dla sprzętu przeciwpożarowego oraz wybudowano tzw. cekhauz (obecnie archiwum miejskie). Za ich czasów powstały w Białymstoku Wojskowa Szkoła Inżynierii i Budownictwa, Szkoła Akuszerii (położnictwa), szkółka parafialna, a w końcu XVIII tzw. Szkoła Podwydziałowa, podległa bezpośrednio Uniwersytetowi Wileńskiemu. Po śmierci hetmana powstała jeszcze jedna charakterystyczna budowla Białegostoku – "Loża Masońska". Inicjatorem jej budowy był drugi mąż Izabeli, Andrzej Mokronowski. W roku 1748 w Białymstoku powstała Komedialnia, pierwszy stały teatr na ziemiach polskich założony 17 lat przed powstaniem Teatru Narodowego w Warszawie. W gmachu, który nie dotrwał do naszych czasów znajdowały się loże i obszerna scena z piękną kurtyną namalowaną przez Mirysa. Teatr posiadał bibliotekę. Komedialnia miała własną orkiestrę, balet, a w operach występowali sławni artyści z Wiednia, Wenecji i Rzymu.
W roku 1753 miasto trawi straszliwy w skutkach dla najstarszej części miasta pożar. Do jego gaszenia użyto dział, by za pomocą kul niszczyć palące się domy i w ten sposób nie dopuścić do przerzucenia się ognia w rejon pałacu i Nowego Miasta [1]. Po pożarze hetman nie żałuje funduszy na prace porządkowe i budowlane w Białymstoku, zachęcał, czasami zmuszał, do inwestowania również mieszkańców, udzielał im pożyczek. Dokładał całej staranności aby przeobrazić zniszczone miasteczko w miasto znaczące nie tylko na Podlasiu. W początkach lat siedemdziesiątych XVIII w. Białystok liczy już około 3500 mieszkańców.

Obrazek



Elbląg

Elbląg został założony w 1237 przez Krzyżaków. Nazwa miasta wywodzi się od rzeki Ilfing. Został założony w 1237 na surowym korzeniu, zatem absolutnie nie można go łączyć z legendarnym Truso. Była to wówczas osada kolonistów niemieckich oraz punkt wypadowy dla dalszej ekspansji Krzyżaków. W 1358 roku Elbląg przystąpił do Ligi Hanzeatyckiej zwaną potocznie Hanzą. W owym czasie był jednym z najważniejszych miast hanzeatyckich rejonu południowego Bałtyku. Wiodły z niego szlaki lądowe i wodne ku Sambii i Warmii, istniało także wodne połączenie z Wisłą przez Nogat. Elbląg był jednym z pierwszych miast utworzonych przez Krzyżaków. Na południe od miasta w okolicach ujścia rzeki Kumieli do rzeki Elbląg, istniał zamek krzyżacki. Był to najprawdopodobniej drugi co do wielkości zamek zakonu po Malborku. Do czasu wybudowania tego ostatniego, pełnił rolę centrum administracyjnego Państwa Krzyżackiego. Swoją świetność zakończył 12 lutego 1454 r., gdy mieszczanie przepędzili załogę zamku, a następnie rozebrali budowlę, wcześniej przenosząc wyposażenie zamkowej kaplicy św. Andrzeja do pobliskiego kościoła św. Mikołaja.
Podobnie jak w innych państwach nadbałtyckich ulice wytyczono prostopadle do rzeki, a przecinająca je w poprzek ulica stanowiła rynek. Dopiero 10 kwietnia 1246 w wyniku sprzeciwów ze strony zakonu, osada otrzymała prawo miejskie lubeckie, a także znacznie większe przywileje niż sąsiednie miasta lokowane na prawie chełmińskim. Dzięki dogodnemu położeniu i umiejscowionej w zamku siedzibie mistrza krajowego, przez pierwsze 70 lat Elbląg był najważniejszym ośrodkiem życia miejskiego, jedynym portem morskim oraz podstawową bazą militarną organizującego się państwa krzyżackiego. Po założeniu i rozbudowie Malborka oraz przeniesieniu z Wenecji na malborski zamek w 1309 r. siedziby wielkiego mistrza, zamek elbląski stał się siedzibą komtura elbląskiego i zarazem wielkiego szpitalnika zakonu, tj. zarządcy głównego szpitala. Źródłem zamożności miasta było nadanie mu przez Krzyżaków znacznych posiadłości na Żuławach i Wzniesieniu Elbląskim.
Podstawą rozwoju miasta był handel morski, który powodował napływ nie tylko towarów, ale i osadników z różnych krajów. W Elblągu osiedlali się Niemcy z Saksonii, Westfalii czy Lubeki, Holendrzy, Anglicy, Francuzi i Szkoci. Miasto żywo uczestniczyło w życiu Hanzy. Kupcy elbląscy zasiadali w mieście kantorowym Brugii i decydowali o przyjmowaniu do związku kolejnych miast. Także Krzyżacy doceniali wagę Elbląga, wznosząc tu wielki zamek, zniszczony w czasie wojny trzynastoletniej.

Obrazek

Od końca XIV wieku Elbląg stopniowo tracił znaczenie na rzecz Gdańska, który później zmonopolizował handel polskim zbożem. Do osłabienia pozycji miasta przyczyniła się także przyroda. Przejścia morskie przez Mierzeję Wiślaną stopniowo się zamulały, co uniemożliwiało coraz większym statkom wpłynięcie do portu. Jednak regres nie był tak znaczny, jak się dotychczas sądziło. Dowodem są licznie zgromadzone obiekty archeologiczne, świadczące o względnym dobrobycie miasta w epoce nowożytnej.
Od połowy XIV wieku Elbląg zaczął stopniowo tracić na znaczeniu w stosunku do innych pruskich miast portowych. Wpłynęło na to wiele czynników. Po podboju Prusów Elbląg przestał być wojenną bazą wypadową na wschód, a po zagarnięciu przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego i ustanowieniu stolicy państwa w Malborku, Elbląg stracił charakter głównego ośrodka politycznego i gospodarczego państwa. Skierowanie głównego ujścia Wisły ku Gdańskowi utrudniło żeglugę do Elbląga, a rozwój korzystniej położonego Gdańska zaczął przyciągać do niego większość statków z północy i zachodu Europy. Silnym ciosem dla miasta było założenie przez Krzyżaków konkurencyjnego Nowego Miasta Elbląg w 1337 r. i nadanie mu przywileju lokacyjnego w dziesięć lat później.
Po klęsce Krzyżaków z wojskami polsko-litewskimi pod Grunwaldem w 1410, mieszczanie elbląscy zdobyli i wypędzili załogę wraz z Wielkim Szpitalikiem i tutejszym komturem. Elblążanie 22 lipca 1410 złożyli hołd polskiemu królowi Władysławowi Jagielle. Jednak we wrześniu 1410 zamek ponownie wrócił we władanie Krzyżaków. 12 lutego 1454 w wyniku powstania anty krzyżackiego, elbląscy mieszczanie zdobyli zamek krzyżacki, a następnie w obawie przed ponownym powrotem Krzyżaków, zniszczyli go. W tym samym roku elblążanie na opanowanym zamku krzyżackim złożyli hołd królowi Kazimierzowi IV Jagiellończykowi. W 1454 Elbląg otrzymał od króla Kazimierza Jagiellończyka wielki przywilej potwierdzający stare prawa, rozszerzający władze samorządu polskiego, zwiększający kompetencje Sądu Miejskiego i powiększający terytorium miasta niemal dwukrotnie. Miasto ponadto przejęło dotychczasowe prawa rybackie komturów, ich młyny i inne dobra. W zamian za to Elbląg czynnie uczestniczył w rozgromieniu floty Zakonu w bitwach morskich na Zalewie Wiślanym. Według postanowień pokoju toruńskiego kończącego wojnę trzynastoletnią w 1466 Elbląg przyznano Polsce.

Obrazek
Kamienice Mieszczańskie

Przełom XVI/XVII wieku, to okres rozwoju miasta i handlu morskiego, spowodowany wojną Stefana Batorego ze zbuntowanym Gdańskiem. Cały polski eksport i import przechodził wówczas przez port elbląski aż do czasu ugody króla z mieszczaństwem Gdańska.
W latach 1626-1635 miasto znajdowało się pod szwedzką okupacją. Zniszczenia spowodowane potopem szwedzkim w latach 1655-1660 zahamowały rozwój, a towarzyszące jej zarazy wyludniły miasto. W czerwcu 1698 król Polski August II na zjeździe w Jomsborku podpisał z elektorem Fryderykiem I Hohenzollernem tajny układ, na mocy którego uzyskał on zgodę na zajęcie miasta w zamian za 150 tys. talarów. Oblężenie rozpoczęte w październiku tego samego roku zakończyło się aktem kapitulacji podpisanym przez radę miejską 10 listopada, na mocy, którego Elbląg powrócił do Polski. Wzburzenie polskiej opinii publicznej i zdecydowana, mimo obłudnego postępowania Augusta II, dążność do odzyskania Elbląga, a nadto próby mediacji ze strony Danii, Szwecji i cesarza skłoniły elektora do przyjęcia propozycji rozmów dyplomatycznych. Zostały one zakończone układem z 17 grudnia 1699, który przyniósł zgodę na zwrot Elbląga Polsce pod warunkiem spłaty należności elektora. Było to tylko chwilowe zwycięstwo, gdyż już w 1703 Fryderyk I Hohenzollern zajął posiadłości ziemskie Elbląga, pozbawiając miasto 50% rocznych dochodów.
Podczas wielkiej wojny północnej miasto okupowane było kolejno przez oddziały szwedzkie (1703-1710), rosyjskie (1710-1712) i saskie (1712). Kolejne pobyty obcych wojsk uszczuplały kasę miejską. Podupadłe miasto stało się łatwym łupem dla Prus. Na początku XVIII wieku miejski handel był już w upadku, zamierała praca stoczni. Pod rządami pruskimi największe obok Królewca miasto Prus Wschodnich stało się głównym portem dorzecza Wisły, ale tylko do czasu zajęcia przez Fryderyka II Gdańska. Dwadzieścia lat działania w uprzywilejowanych warunkach pozwoliło Elblągowi wybić się gospodarczo dzięki usprawnieniu pracy portu – pogłębieniu Nogatu, rzeki Elbląg, redy portowej i rozbudowie urządzeń portowych. Ożywienie gospodarcze było jednak krótkotrwałe, a intensywne zamulenie toru wodnego ponownie zahamowało rozwój portu i handlu.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 27 lut 2011, 17:24

Sambor

W dokumentach pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z 1241 roku. W 1390 roku miasto założył na prawie magdeburskim wojewoda krakowski Spytko z Melsztyna, właściciel m.in. samborszczyzny. W latach 30. XVI wieku wykupione przez królową Bonę. W 1604 w pałacu wojewody Jerzego Mniszcha przebywał car Dymitr Samozwaniec I, który poślubił jego córkę Marynę Mniszech. Miasto jako starostwo grodowe jest jednostką administracyjna w Rzeczypospolitej.

Obrazek




Płock

Wykopaliska archeologiczne wykazały, że w IX i X wieku na ustronnym i niezamieszkałym wówczas wzgórzu Tumskim znajdował się ośrodek kultu pogańskiego. Odkryto tu ślady ołtarza pogańskiego z głazów polnych z towarzyszącym mu ogromnym ociosanym słupem i ogniskami zniczów ofiarnych, ślady magicznych praktyk czarów płodności i kultu zmarłych przodków. Stwierdzono też, że czynności, guślarza czarownika i funkcje kapłańskie pełnił kowal, któremu wysokie kwalifikacje w dziedzinie metalurgii zapewniły wysoką pozycje społeczną w środowisku. Badania wykazały, że przed pojawieniem się grodu na Wzgórzu Tumskim czynnikiem wywołującym skupienie osadnicze była właśnie obecność ośrodka kultu pogańskiego. W czasach Mieszka I i Bolesława Chrobrego Mazowsze wchodziło w skład Państwa Polskiego jako jedna z najdawniejszych prowincji. Po chrzcie Polski ośrodek kultu pogańskiego na Wzgórzu Tumskim został zniszczony, a w jego miejsce prawdopodobnie postał gród obwarowany wałem drewniano – ziemnym, od strony Wisły umocniony dodatkowo podwójną fosą. Uważa się, że właśnie od owego "płotu" pochodzi nazwa miasta. Za najstarszą budowlę murowaną w Płocku należy uznać przedromańskie prostokątne palatium z rotundą będące siedzibą monarszą Bolesława Chrobrego. Jest to prostokątny pałac o wymiarach 11,3x 17,0 m z dobudowaną do niego kaplicą w kształcie rotundy. Piętrowy pierwotnie budynek, jak wskazuje na to ślad klatki schodowej, mieścił w sobie zarówno reprezentacyjne apartamenty jak i pomieszczenia mieszkalne służące monarsze, jego rodzinie i dworskiemu otoczeniu.

Obrazek

Stołeczny charakter wykazuje Płock w swych dziejach dwukrotnie, a mianowicie w pierwszej połowie XI wieku za czasów Masława i w drugiej połowie XI wieku za czasów Władysława Hermana oraz jego syna Bolesława Krzywoustego. W latach 1037-1047 Płock odzyskał i zwiększył swoje znaczenie, stając się stolicą samodzielnego Mazowieckiego Państwa Masława, który z namiestnika królewskiego ogłosiwszy się niezależnym władcą, dążył do podporządkowania swym rządom innych prowincji polskich. Gród Płocki jako ośrodek polityczny suwerennego państwa Masława uzyskuje wysoką rangę siedziby władzy państwowej i staje się rzeczywistą stolicą. Państwo Masława nie trwało długo, gdyż w 1047 roku Kazimierz Odnowiciel zwyciężywszy go w bitwie stoczonej nad Wisłą pod Płockiem – przywrócił władzę Piastów nad Mazowszem.
W 1075 za panowania Bolesława Śmiałego zostało utworzone biskupstwo mazowieckie ze stolicą w Płocku. Wielki awans historyczny Płocka, który stworzył z tego grodu najważniejsze obok Krakowa ognisko sztuki, dokonał się w okresie panowania Władysława Hermana. W 1079 Płock stał się stolicą Polski. Władysław Herman przybył do Płocka z Królewskiego dworu krakowskiego ośrodka najwyższej podówczas kultury w kraju. Pierwsze małżeństwo Hermana z Judytą przyczyniło się do rozszerzenia wpływów kultury czeskiej. Druga żona Hermana Judyta Maria Salicka – córka cesarza Henryka III, utrzymywała stałe kontakty z dworem cesarskim i niewątpliwie wprowadziła na dwór ton zachodnioeuropejski. Władysław Herman dbał o to, żeby kościół płocki oraz dwór przeniesiony z Krakowa do nowej rezydencji imponował swoją wspaniałością podobnie jak: katedra wawelska II i kościół św. Idziego w Inowłodzu, tym więcej, że w Płocku nie istniały jeszcze lokalne tradycje wiążące się z pojęciem władzy nad całym krajem i świetnością grodu książęcego. Tu znajdowała się kancelaria książęca wystawiająca dokumenty państwowe pieczętowane pieczęcią panującego, szkoła kształcąca młodzież feudalną i przygotowująca ją do objęcia ważnych stanowisk państwowych. Tu – jak wskazuje na to koncentracja znalezisk skarbów srebrnych – skupiało się liczne grono wielmożów piastujących wysokie dostojeństwa i godności państwowe, doradców monarszych, obcych posłów. W 1102 r. zmarł Władysław Herman. Odtąd Płock był kolejno pod władzą jego synów: Zbigniewa i Bolesława Krzywoustego. Bolesław Krzywousty wychowany był na dworze Hermana i swej macochy Judyty Marii. Obeznany w czasie swych pobytów za granicą z dziełami sztuki zachodniej reprezentował typ księcia wychowanego w klimacie bezpośrednich wpływów kultury zachodniej. Konieczność, która związała Bolesława Krzywoustego z polami bitewnymi, ograniczała możliwość osobistej działalności kulturowej monarchy w Płocku. W latach 1130-1144 biskup płocki Aleksander z Malonne wybudował wspaniałą granitową katedrę w stylu romańskim zajmującą obszar niewiele mniejszy niż obecnie i zlokalizowanej w najbardziej stabilnym miejscu Wzgórza Tumskiego. Jeden z najwspanialszych przejawów mecenatu artystycznego Aleksandra z Malonne stanowią brązowe drzwi zamówione dla katedry płockiej w Magdeburgu, znane z pierwszego opisu dokonanego przez Joachima Lelewela jako Drzwi Płockie. W drugiej połowie XIII stulecia znalazły się jednak w zachodnim portalu soboru św. Sofii w Nowogrodzie, gdzie znajdują się do chwili obecnej. Od 1138 roku Płock stał się stolicą książąt Mazowieckich, którzy rządzili bądź całym Mazowszem, bądź księstwem płockim i przyłączonymi doń ziemiami. W ok. 1180roku została założona w Płocku przy kolegiacie św. Michała szkoła, która jako jedyna z polskich szkół powstałych w średniowieczu przetrwała do naszych czasów. (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku)

Obrazek
Wzgórze Zamkowe

Wiek XII i XIII to okres częstych napadów i klęsk wojennych, co zdecydowanie zahamowało rozwój miasta. Najgroźniejsze z nich miały miejsce w 1222 i 1243 kiedy to miasto zostało napadnięte dwukrotnie przez Prusaków. W 1262 roku nastąpił wielki najazd litewski będący fragmentem wyprawy Mendoga znajdującego się w sojuszu z Aleksandrem Newskim, księciem Nowogrodzkim. W tym czasie Książę litewski Trojnat przeprowadził niszczycielską wyprawę na Mazowsze w odwecie za sojusz Mazowsza z Krzyżakami. Podczas nieobecności w Płocku władcy Mazowsza Ziemowita I, który wyjechał do Jazdowa, jeden z oddziałów Trojnata, dzięki zaskoczeniu i znacznej przewadze liczebnej, zdobył Płock i spalił zamek wraz z miastem, zdobywając łupy. Istnieje przypuszczenie, że podczas właśnie tej wyprawy zostały wywiezione z Płocka brązowe drzwi katedry. W 1237 roku Płock otrzymał prawa miejskie. Akt ten, zawierający elementy prawa polskiego i obcego, zachował się do naszych czasów w dokumencie biskupa płockiego Piotra I.
W latach 1351-1370 król polski Kazimierz Wielki był jednocześnie księciem płockim. Powiększył teren miasta, nadał mu prawo chełmińskie, zwolnił miasto od czynszów i innych ciężarów. W inicjatywy króla na terenie grodu powstał nowy murowany zamek otoczony podwójnym pasem murów obronnych i fosą z wjazdem przez bramę w wieży szlacheckiej. Nowe miasto zostało otoczone nowoczesnymi fortyfikacjami a wjazdu do miasta strzegły trzy bramy: Dobrzyńska, Bielska i Wyszogrodzka. Płock korzystał z opiekuńczego stanowiska króla wobec miast, zwłaszcza odgrywających poważniejszą rolę polityczną i gospodarczą tym więcej, że pewne znaczenie dla uprzywilejowania Płocka miał też niechętny stosunek króla do Poznania, który stracił w pewnej mierze swą pozycję z powodu zajęcia Gdańska przez Krzyżaków. Ta sytuacja polityczna, polepszające się warunki gospodarcze i zwiększenie się bezpieczeństwa w opasanym murami mieście rzutowały na wzrost możliwości rozwojowych Płocka. Ziemowit III (1370-1381) i Ziemowit IV (1381-1426), to dwaj wybitni władcy Mazowsza i Płocka. Pierwszy bił własne pieniądze z napisem łacińskim: moneta płocka, drugi był kontr-kandydatem Władysława Jagiełły do ręki Jadwigi i do korony polskiej. Później ożenił się z siostrą Jagiełły, Aleksandrą, która ufundowała w Płocku w 1405 r. szpital św. Trójcy, do dziś istniejący.
Za rządów Ziemowita IV Płock nawiązał stałe kontakty z odnowionym w 1400 r. Uniwersytetem Krakowskim. Wśród pierwszych studentów znaleźli się m.in. dwaj synowie mieszczan płockich. W 1495 r. po śmierci ostatniego księcia płockiego Janusza II, wybitnego i popularnego Piasta mazowieckiego, Jan Olbracht przyłączył księstwo płockie do Korony. Odtąd aż do rozbiorów Płock był stolicą województwa płockiego. Wiek XV i wiek XVI, to okresy pomyślne w dziejach Płocka. Szczególnie po pokoju toruńskim (1466 r.) Płock czerpał znaczne korzyści z handlu na szlaku Toruń – Włodzimierz i ze spływu zboża do Gdańska. Były czynne wytwórnie sukna i płótna, młyny, spichrze i browary. Działały liczne cechy rzemieślnicze. W sprzyjającym klimacie polskiego Odrodzenia rozwijało się szkolnictwo oraz życie kulturalne i artystyczne. W 1564 r. Płock ilością domów (600) prawie nie ustępował Warszawie. Mieszkało w nim około 5000 osób (1578 r.), podczas gdy ludność Krakowa wynosiła 20.000, a Warszawy 10.000. W oparciu o przywilej Jana Olbrachta z 1498 r. uruchomiono w pierwszej połowie XVI wieku wodociągi, które były czynne przez szereg lat.

Obrazek
Rynek

W wieku XVII położenie Płocka zaczęło się zmieniać na gorsze. Był to z jednej strony skutek zwiększającego się upośledzenia polityczno-społecznego mieszczaństwa w Polsce, z drugiej strony – wynik coraz większej konkurencji ze strony Warszawy, nowej stolicy kraju. Miasto ponosiło ciężkie klęski zapowiadające jego upadek. Pożar w roku 1616 pochłonął dużą część miasta: począwszy od ulicy Bielskiej wraz z kościołem św. Ducha, cały rynek, ulica Grodzka, św. Michała i Piekarska. Kolejne mniejsze pożary w latach 1641 i 1651 strawiły częściowo drewnianą zabudowę miasta. W czasie głodu i wielkiej epidemii w latach 1624-1625 zginęło około 1500 mieszkańców. Prawdziwy jednak upadek miasta przyniosły wojny szwedzkie w latach 1656-1657 r i wojna północna (1700-1721). Walki i przemarsze wojsk, mordy i rabunki, pożary i zarazy wyniszczyły i wyludniły miasto. W r. 1664 było w nim tylko 140 domów, a w 1782 tylko 1411 mieszkańców W drugiej połowie XVIII w. podjęte w maju reformy odbiły się korzystnie na życiu Płocka. Pięknie zaczęła się rozwijać Szkoła Płocka, upaństwowiona i zreorganizowana przez Komisję Edukacji Narodowej. Dzięki Konstytucji 3 Maja, entuzjastycznie przyjętej w Płocku, mieszczanie zyskali prawa szlachty oraz wybieralne urzędy i sądy miejskie.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 27 lut 2011, 19:05

Piotrków Trybunalski

Historyczne początki Piotrkowa nie są znane, a pierwsza informacja o nim spotkana w źródłach historycznych, pochodzi z przywileju księcia krakowskiego wystawionego w 1217 roku, który potwierdza wyrok sądu książęcego, korzystny dla położonego blisko, nad Pilicą, klasztoru cystersów w Sulejowie. W ciągu XIII wieku Piotrków rozwinął się w znaczną i ludną osadę, gdzie władcy księstw łęczyckiego i sieradzkiego zwoływali zjazdy rycerskie i odbywali sądy, w czasach, gdy władca był najwyższym sędzią swoich poddanych. Prawdopodobnie w trakcie jednego z takich zjazdów, który w roku 1291 zwołał tutaj książę sieradzki Władysław Łokietek, Piotrków otrzymał przywilej lokacyjny i prawo miejskie, bowiem w początkach XIV wieku, co wynika z dokumentów książęcych, był już miastem i cieszył się opieką władcy.Niestety pierwsze dokumenty miejskie Piotrkowa uległy zniszczeniu około 1400 roku, kiedy wielki pożar zniszczył zabudowę i naruszył mury miejskie stawiane w II połowie XIV wieku za panowania Kazimierza Wielkiego. Wtedy także zbudowana została Fara - najstarszy z piotrkowskich kościołów, którego mury bywały świadkami wydarzeń mających znaczenie dla królestwa polskiego, tu bowiem uroczystymi nabożeństwami zaczynały się w XV i XVI wieku zjazdy generalne szlachty polskiej i obrady sejmowe, a później sesje Trybunału Koronnego. Tu rozpoczynali swoje rządy, obierani władcami na sejmach elekcyjnych, potomkowie Władysława Jagiełły, który w 1404 roku potwierdził wszystkie dawne przywileje Piotrkowa i nadał jego mieszkańcom prawo magdeburskie, zapewniające samorząd i królewską opiekę. Tu składali pierwsze hołdy władcom Rzeczypospolitej wielcy mistrzowie Zakonu Krzyżackiego.

Obrazek
Dwór Królewski w Piotrlowie
Obrazek

Na zjeździe generalnym zwołanym do Piotrkowa przez króla Jana Olbrachta w styczniu 1493 roku nastąpiło ostateczne ustalenie kształtu parlamentu polskiego z podziałem na Izby Senacką i Poselską. Te wydarzenia powodowały, że Piotrków był w tym okresie drugą - polityczną stolicą królestwa. Nic dziwnego, że wieki XV i XVI to najlepszy okres w dziejach miasta, które pomimo trapiących je klęsk żywiołowych, pod koniec XVI wieku liczyło ponad 3000 mieszkańców w obrębie murów miejskich i na rozległych przedmieściach. Upadek miasta przyniosły dopiero klęski żywiołowe i skutki wojen ze Szwecją toczonych w XVII i początkach XVIII wieku. Wielki pożar we wrześniu 1786 roku zniszczył barokową zabudowę Starego Miasta, które odbudowano zachowując średniowieczny układ urbanistyczny i zabytkowe kościoły. Natomiast miejskie mury obronne, które utraciły swoje znaczenie i były w złym stanie technicznym, zostały rozebrane.

Obrazek




Łomża

W X wieku istnieje na nadnarwiańskiej skarpie oddalonej o 5 km od dzisiejszego centrum gród warowny. Około roku 1000 powstaje na Wzgórzu Świętego Wawrzyńca pierwsza parafia na wschodnim Mazowszu założona przez świętego Brunona z Kwerfurtu. Pod koniec XIV wieku następuje ponowna lokacja Łomży w dogodniejszym miejscu. W wieku XV wzniesiono w Łomży dwór obronny, a w roku 1392 powstaje na Popowej Górze kościoła pw. NMP i św. Rozesłańców. W roku 1400 wójtem Łomży zostaje Jan Białko. 15 czerwca 1418 nastąpiło nadanie Łomży prawa miejskiego chełmińskiego przez księcia Janusza I. W okresie XV i XVI wieku następuje intensywny rozwój miasta. Łomża staje się najważniejszym miastem Mazowsza po Warszawie i Płocku. W latach 1504-1525 trwa budowa łomżyńskiej fary z inicjatywy mieszczan i proboszcza Jana Wojsławskiego, przy wsparciu księżnej Anny Mazowieckiej. W roku 1526 Łomża zostaje miastem królewskim i stolicą mazowieckiej ziemi łomżyńskiej. W roku 1614 przybywają do Łomży jezuici i zakładają Kolegium Łomżyński. Po wojnach szwedzkich i klęskach żywiołowych rozpoczyna się upadek świetności miasta.

Obrazek



Przemyśl

W X wieku na wzgórzu zamkowym wzniesiono okazały gród o potężnych wałach drewniano-ziemnych o który od początku jego istnienia walczyli władcy Polski, Rusi i Węgier.
Pierwsze pisane źródło historyczne mówiące o Przemyślu pochodzi z 981 roku, a jest nim Latopis Nestora. Wiąże się ono z odebraniem Polsce Grodów Czerwieńskich, w skład których wchodził Przemyśl, przez księcia kijowskiego Włodzimierza Wielkiego, który przyłączył je do swojego państwa. Miasto ponownie znalazło się w granicach Polski w 1018 r., w czasie powrotu Bolesława Chrobrego z Kijowa. W 1071 r., gdy w Przemyślu przebywał Bolesław Śmiały wraz z całym dworem, prawdopodobnie utworzono stolicę biskupią. W latach 1087 - 1124 Przemyśl był samodzielnym księstwem pod panowaniem dynastii Rurykowiczów. Książęta ruscy toczyli częste walki bratobójcze o władzę i ziemie, korzystając na przemian z pomocy Polski lub Węgier, a także innych sąsiadów. W 1340 roku Kazimierz Wielki ponownie przyłącza Przemyśl do Polski, a w miejscu grodu obronnego zbudował okazały gotycki murowany zamek. W 1370 r. miasto na krótko przeszło pod władanie króla Węgier i Polski - Ludwika, który oddał Ruś Halicką w lenno do 1397 r. księciu opolskiemu Władysławowi. Książe Władysław dbał o miasto i jego rozwój, sprowadzając ze Śląska rzemieślników, chłopów i rycerzy.
W 1379 r. władzę nad miastem i okolicą przejmują Węgrzy. Na zamku stała załoga węgierska, a miastem rządził Węgier Emeryk. Przemyśl wraca do Polski w 1387 r. po śmierci Ludwika w 1382 r. Jego córka św. Jadwiga, królowa Polski, żona Władysława Jagiełły, równocześnie spadkobierczyni części państwa węgierskiego, zajmuje swymi wojskami miasto.
Władysław Jagiełło opiekował się Przemyślem i bywał częstym gościem zamku i pobliskiej Medyki. Aktem wystawionym 1 października 1389 r. we Lwowie zatwierdził Przemyślowi, uzyskane znacznie wcześniej, prawo magdeburskie oraz określił dokładnie obszar miasta na 100 łanów (2240 ha), ustanowił ośmiodniowy jarmark coroczny i nadał liczne uposażenia i przywileje.

Obrazek

W czasach średniowiecza Przemyśl był stolicą Ziemi - jednostki administracji państwowej obejmującej obszar ponad 12 tys. km2. W XIV i XV wieku Przemyśl odgrywał znaczącą rolę kulturalną. Pod koniec XIV w. została założona szkoła katedralna związana z Akademią Krakowską. Stanowiła ona wraz z kapitułą przemyską ośrodek twórczy, promieniujący daleko poza granice regionu. Wielką sławę uzyskali w owym czasie urodzony w Żurawicy Marcin Król, magister pięciu uniwersytetów (Praga, Lipsk, Padwa, Bolonia i Kraków), lekarz Zbigniew Oleśnicki, profesor Akademii Krakowskiej, autor pierwszej polskiej książki technicznej i geometrii. W parze z rosnącymi siłami gospodarczymi szły zmiany urbanistyczne. Centrum miasta stał się Rynek. Rozbudowywały się dalsze dzielnice miasta, w których rozwijający się handel i rzemiosło wypierały coraz bardziej na peryferie jego rolnicze części. Rzemiosło organizowało się w cechy, każde rządzone osobnymi prawami na podstawie specjalnych ustaw i przywilejów.
Nie omijały miasta też liczne klęski. Najgroźniejsze to napady Tatarów (1340, 1450, 1489, 1497, 1498, 1500), Wołochów (1498) oraz pożary (1489, 1498). Najbardziej ucierpiało miasto w 1498 r. Po zdobyciu go przez hospodara wołoskiego Stefana Wielkiego, zostało wydane na łup żołnierzom, po czym zostało spalone.
XVI i częściowo XVII wiek to "złoty okres" w dziejach miasta, które głównie dzięki handlowi i licznym przywilejom królewskim było jednym z większych i bogatszych miast w Polsce. Zygmunt I Stary potwierdził miastu wszystkie przywileje wcześniej nadane, ponadto nadał przywilej na budowę łaźni z dochodów podatkowych od warzenia piwa. Jego syn, Zygmunt II August zezwolił na budowę fabryki papieru i polerowania żelaza oraz wydał Żydom przemyskim zezwolenie na zamieszkanie w mieście, którego oficjalnie nie mieli. W 1530 roku zbudowano wodociągi, a w 1560 roku w Rynku ratusz. O świetności ponad 6 tysięcznego miasta świadczyły ponadto brukowane ulice, liczne obiekty sakralne oraz mury obronne z trzema bramami i dziewięcioma basztami.
W XVI wieku miasto zajmowało obszar 50 ha, w skład którego wchodził Rynek i osiem sąsiadujących ulic otoczonych wałem wzmocnionym murami i blankami. Z tego wieku pochodzi pierwsza wzmianka o moście na Sanie, a aptekarz Stanisław Sulikowski otworzył pierwszą aptekę w Przemyślu. W XVI i XVII wieku Ziemia Przemyska wydała wielu wybitnych naukowców i myślicieli, z których wymienić należy Bernarda Wapowskiego, księdza Stanisława Orzechowskiego. Z Ziemią Przemyską związani byli również Andrzej Krzycki - wybitny poeta i dyplomata, Wawrzyniec Goślicki - świetny mówca oraz Andrzej Maksymilian Fredro.
W okresie walk religijnych wśród szlachty i mieszczaństwa znalazło się wielu zwolenników reformacji. Główną tego przyczyną były wyjazdy na studia synów szlachty i mieszczan do Wiednia, Rzymu, Wenecji, Bolonii, Heidelbergu i innych miast, gdzie zetknęli się z humanizmem i reformacją oraz jej wybitnymi przedstawicielami.

Obrazek

Po bujnym okresie "nowinkarstwa" nastąpił kontratak sfer klerykalnych, zwany kontrreformacją. W tym okresie (głównie w XVII w.) powstały w Przemyślu liczne nowe klasztory. W mieście osiedlili się reformaci, jezuici, karmelici, bonifratrzy, misjonarze. Wiele wybudowanych w tym czasie obiektów sakralnych wykonanych zostało przez wysokiej klasy mistrzów sztuki kuratorskiej, rzeźbiarskiej i malarskiej, stanowiąc do dziś wraz z wystrojem wnętrz, bezcenne dzieła sztuki.
Nastanie w połowie XVII wieku długotrwałych wojen, klęsk żywiołowych i ogólnego kryzysu państwa położyło kres "złotego okresu" miasta. Pożar, jaki wybuchł w 1638 r. zniszczył prawie całe miasto. Niezgodnie z przywilejami organizowanie handlu i rzemiosła w prywatnych rezydencjach miejskich doprowadziło do upadku rzemiosła cechowego. Miasto było zaledwie w 1/5 części rządzone przez władze miejskie. Pozostałe to jurydyki szlacheckie, kościelne i żydowskie, wyłączone od płacenia podatków, wskutek czego miasto pozbawione było dochodów. Wielkie zubożenie mieszczan było przyczyną wyludnienia miasta, w którym dziesiątki kamienic stało pustych. Przybywało coraz więcej szlachty.
Sytuacja taka utrzymywała się około sto lat i dopiero pod koniec XVIII wieku miasto osiągnęło stan zaludnienia porównywalny ze stanem z początku XVII wieku. Brak funduszy na restaurację murów miejskich i zamku powodowało stałe ich niszczenie. W 1648 r. miasto było oblegane przez wojska kozackie. Nie zostało zdobyte dzięki odwadze mieszczanina o nazwisku Gil. Przekradł się on nocą do Sośnicy, gdzie przebywał właściciel Żurawicy Karol Korniakt. Zebrał on kilka tysięcy własnego wojska i ruszył do Medyki by uderzyć na tyły wroga. Zdobyto obóz kozacki, a ataman Kopystyński zginął.
W czasie "potopu" Przemyśl był dwukrotnie oblegany. Za każdym razem bezskutecznie. W 1656 r. oblegali go Szwedzi, rok później książę Siedmiogrodu Grzegorz Rakoczy. Za panowania Jana Kazimierza założono pocztę Ziemi Przemyskiej.
Pewna poprawa na odcinku życia kulturalnego nastąpiła na początku XVIII w. W 1754 r. burmistrz Przemyśla Adam Klein zorganizował stałą drukarnię, którą do końca XVIII w. opuściło 200 książek. Pierwszą bibliotekę publiczną ufundował Wacław Sierakowski w 1759 r.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 27 lut 2011, 19:41

Kielce

Kielce wyłaniają się z otchłani historii w XI stuleciu jako osada na południowym skraju Gór Świętokrzyskich, której początki giną w pomroce dziejów i wbrew powszechnej opinii, są starym miastem liczą bowiem ponad 900 lat. W okresie wczesnopiastowskim okolice osady Kielce stanowiły własność książęcą, a udowodnione jest, że w latach siedemdziesiątych XII w. były już własnością biskupstwa krakowskiego, zaś w 1171 roku biskup Gadko (Gedeon) herbu Gryf, ufundował kolegiatę pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, przenosząc następnie parafię św. Wojciecha do kościoła biskupiego. Celem nadania książęcego (Władysława Hermana) na rzecz biskupów była chrystianizacja kraju i kolonizacja słabo zaludnionych terenów. Z przekazaniem tych terenów biskupstwu wiąże się założenie opactwa Benedyktynów na Świętym Krzyżu, które miało wspierać biskupów w misji chrystianizacyjnej. Klasztor powstał bowiem w latach 1135-1137, a jego głównym fundatorem był Bolesław Krzywousty. Za rządów Wincentego Kadłubka (1208-1218) powstała tu szkoła parafialna, której pierwszym, znanym z dokumentów z roku 1229, absolwentem ("magistrem") był niejaki Henryk. Z tej szkoły wyszedł też prawdopodobnie dominikanin Wincenty z Kielc, autor "Żywota św. Stanisława". Pierwsza wzmianka o Kielcach w dokumentach średniowiecznych pochodzi z roku 1212. Papież w roku 1227 potwierdził przywilej zezwalający biskupom krakowskim na lokację Kielc na prawie niemieckim. Prawa miejskie Kielce uzyskały przed 1295 rokiem. W połowie wieku XIII napady tatarskie na Polskę zniszczyły Kielce doszczętnie, lecz miasto szybko się odbudowało. W tym czasie kościół kielecki otoczono wysokim murem i zaopatrzono w strzelnice i blanki. Pod koniec XV wieku kardynał Fryderyk Jagiellończyk nadał miastu herb: złotą koronę w polu czerwonym, a pod koroną litery "C.K." (Civitas Kielcensis – Miasto Kielce). W zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach zachował się mosiężny tłok pieczęci. Nie jest to oczywiście oryginalny tłok kardynała Fryderyka Jagiellończyka, który nadał miastu herb w latach 1493-1503.

Obrazek

Istotne zmiany w dziejach Kielc przyniósł przełom wieku XVI i XVII. Rozwijające się wówczas w dobrach biskupów krakowskich górnictwo żelaza i metali kolorowych w okalających Kielce miejscowościach: Niewachlowie, Kostomłotach, Miedzianej Górze, Bobrzy, Samsonowie, Białogonie i in. Spowodowało, że zaczęli tu przybywać wysoko wykwalifikowani obcokrajowcy, głównie pochodzenia włoskiego, ale także Węgrzy, Słowacy i Niemcy. W czasie wojny ze Szwedami miasto spłonęło. Ocalał jedynie pałac wraz z kościołem oraz kościół na Karczówce. W roku 1655 wojska króla szwedzkiego Karola Gustawa przeszły przez miasto i ściągnięta została kontrybucja. Większym jednak nieszczęściem dla Kielc były epidemie, które szerzyły się w okresie wojny. Po zakończonym "potopie", od października 1662 roku do maja 1663 roku miasto było okupowane przez zbuntowane oddziały (ok. 12 tysięcy żołnierzy) tak zwanego Związku Święconego. W tym okresie ucierpieli nie tylko mieszczanie kieleccy, ale także okoliczne dobra biskupie, co poważnie osłabiło rozwój gospodarczy miasta i okolicy. Dopiero zaraza zmusiła zbuntowane wojska do opuszczenia Kielc. W roku 1673 liczba mieszkańców uległa zmniejszeniu do 623 osób. W toku dalszych działań militarnych różnego rodzaju wojska wielokrotnie jeszcze przechodziły przez Kielce zawsze pobierając kontrybucję, na które przeznaczano sumy pochodzące z podatków. Wzrastały też sumy podatku, które miasto zmuszone było odprowadzić do skarbu królewskiego. Zamarł handel, rzemieślnicy znacznie pomniejszyli produkcję. Okoliczne kopalnie i huty w większości zaprzestały pracy. Stan taki trwał do zakończenia wojny domowej, która toczyła się do roku 1711. To, że Kielce nie spotkał los innych podobnych małych miast, które po tym okresie nie podniosły się już z upadku, było zasługą właścicieli miasta, biskupów krakowskich. Kolejni biskupi: K. Łubieński i K. Sołtyk uczynili wiele w dziedzinie ożywienia działalności gospodarczej w ich włościach kieleckich.
Miały wówczas także miejsce inne wydarzenia brzemienne w skutkach dla miasta. Zgodnie z ustawą przyjętą przez Sejm Czteroletni, w 1789 roku dobra biskupów krakowskich zajęte zostały przez administrację królewską. Biskup dostał jako odszkodowanie pensje 100 000 złotych polskich rocznie. Okres prosperity został niebawem zahamowany, kiedy to wskutek wybuchu wojny polsko-rosyjskiej, a następnie powstania kościuszkowskiego, Kielce były znowu niszczone przez przemarsze wojsk, a klasa miejska narażona na uszczerbek wskutek kontrybucji.

Obrazek



Pińczów

Rozwój Pińczowa rozpoczął się od kamieniołomu, który istniał tutaj w XII w. Bezpieczeństwa górników strzegł niewielki gród obronny, zniszczony prawdopodobnie przez Tatarów w 1241 roku. W I poł. XIV wieku na jego miejsce wzniesiono gotycki zamek, u stóp którego rozwinęła się osada. Nosiła ona początkowo nazwę Piędziców (1405 – Pandziczow, około 1470 Pyandzyczow). Od XVI w. używana jest współczesna nazwa. Nie zachowały się informacje o pierwszych właścicielach Pińczowa. Wiadomo, że w 1424 r. osada stała się własnością rodu Oleśnickich. Wybudowali oni na Górze Zamkowej nową rezydencję, a w osadzie ufundowali klasztor Paulinów. 25 lutego 1428 r. król Władysław Jagiełło nadał Pińczowowi prawa miejskie. Miejscowa ludność zajmował się wówczas głównie rolnictwem, sadownictwem, uprawą winnej latorośli oraz hodowlą bydła. W I poł. XVI w. dzierżawcą miasta był burgrabia krakowski Jan Tęczyński. W 1546 roku Pińczów powrócił w ręce rodu Oleśnickich.
Za sprawą Mikołaja Oleśnickiego miasto stało się ośrodkiem reformacji. Oleśnicki udzielił tu schronienia m.in. Franciszkowi Stankarowi – profesorowi Akademii Krakowskiej, uwięzionemu przez biskupa krakowskiego na zamku w Lipowcu i wyzwolonemu przez grupę szlachty. W latach 1550-1551 z miasta wypędzono paulinów, a kościół zmieniono w zbór kalwiński. W budynkach poklasztornych powstało słynne na całą Europę Gimnazjum Pińczowskie nazywane później sarmackimi Atenami. W szkole nauczał m.in. Francuz Piotr Statorius-Stojeński, wychowanek kolegium w Lozannie. Do Polski skierowany został dzięki pomocy samego Jana Kalwina. Statorius był autorem szczegółowego programu szkoły wydanego pod tytułem Urządzenie gimnazjum pińczowskiego. Był to pierwszy tego rodzaju dokument w historii polskiego szkolnictwa. W 1559 r. w gronie pedagogicznym akademii doszło do konfliktu na tle sporów dogmatycznych dotyczących charakteru Trójcy Świętej. Akademię opuścił wówczas jej rektor Grzegorz Orszak. Nowym rektorem uczelni wybrano Statoriusa. Środowisko związane z pińczowską uczelnią zajmowało się drugim w historii tłumaczeniem Biblii na język polski. Tzw. Biblia Brzeska ukazała się w 1563 r. Od miejsca w którym wykonano tłumaczenie, bywa ona także nazywana Biblią Pińczowską. W latach 1558-1562 w mieście funkcjonowała drukarnia publikująca dzieła reformatorskie. Jej założycielem był Daniel z Łęczycy. W Pińczowie swoje prace drukował m.in. Andrzej Frycz Modrzewski.
Do miasta zjeżdżali przedstawiciele ruchu reformatorskiego. W Pińczowie odbyły się 22 synody. W mieście przebywał m.in. Jan Łaski, po śmierci pochowany w prezbiterium miejscowego zboru.

Obrazek

Kres ośrodkowi reformacyjnemu w Pińczowie położył biskup krakowski Piotr Myszkowski, który w 1586 roku wykupił miasto. Nastąpiła gwałtowna rekatolizacja Pińczowa. Do miasta powrócili Paulini, a pińczowskie gimnazjum przyjęło program szkoły parafialnej. Ród Myszkowskich, w krótkim czasie stał się jednym ze znaczniejszych rodów Rzeczypospolitej. Spadkobiercy biskupa – Zygmunt i Aleksander Myszkowscy około 1597 roku uzyskali adopcję do rodu książęcego Gonzagów z Mantui. Myszkowscy przyjęli herb i nazwisko Gonzagów. Papież Klemens VII nadał im tytuł margrabiów na Mirowie. Tytuł ten związany był z zamkiem Mirów w Książu Wielkim. W 1601 roku ród Myszkowskich uzyskał od sejmu Rzeczypospolitej zgodę na utworzenie ordynacji rodowej. Na przełomie XVI i XVII wieku Myszkowscy przebudowali w manierystyczną rezydencję stary zamek Oleśnickich. W Pińczowie działał w tym czasie słynny warsztat rzeźbiarski Santi Gucciego. Gucci nadzorował przebudowę pińczowskiego zamku, zaprojektował także wówczas kaplicę św. Anny.
W 1592 roku Zygmunt Myszkowski założył na wschód od Pińczowa nowe miasto Mirów. Jednakże już w 1612 roku zostało ono przyłączone do sąsiedniego Pińczowa. Sam Pińczów otoczony został drewniano-ziemnymi obwarowaniami. Do miasta można było dostać się przez jedną z czterech bram: Chęcińską, Kielecką, Nowokorczyńską lub Krakowską.
W 1637 roku ordynat Ferdynand Myszkowski gościł w swojej rezydencji Cecylię Renatę Habsburżankę, która zdążała właśnie do Warszawy, na ślub z królem Władysławem IV Wazą. W XVII w. w mieście osiedlało się wielu obcokrajowców. Najwięcej było przybyszów z Włoch, którzy otwierali tutaj zakłady kamieniarskie, korzystając z wydobywanego w okolicy kamienia pińczowskiego. Przybywali tu również Szkoci, Francuzi, Niemcy i Żydzi.
W 1657 roku wojska szwedzkie zajęły miasto i zamek. W 1701 roku na 100-lecie istnienia Ordynacji Pińczowskiej, ordynat Józef Władysław Gonzaga-Myszkowski ufundował w Pińczowie kolonię akademicką pod zarządem Akademii Krakowskiej. W latach 1757-1761 uczył się w niej Hugo Kołłątaj. Po bitwie pod Kliszowem w 1702 roku miasto zostało ponownie zajęte przez Szwedów. Król szwedzki Karol XII urządził w Pińczowie na pewien czas swoją kwaterę.
Józef Władysław był ostatnim ordynatem z rodu Myszkowskich. Po jego śmierci miasto przeszło na własność rodu Wielopolskich.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Poprzednia stronaNastępna strona

kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do Dział kultury

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość

cron