Dział III: Wykład I: Renesans

b. Katedra Architektury

Dział III: Wykład I: Renesans

Postprzez Michał apo Zep » 29 maja 2012, 20:16

Można upatrywać się wielu dat stanowiących początek odrodzenia, tj. powrotu do Antycznych form, wartości i reguł, zarówno w sztuce, jak i w literaturze i filozofii. Jedni przyjmują datę 1450, kiedy to Johan Gutenberg wynalazł druk, inni jeszcze rok 1492, kiedy to Kolumb odkrył Amerykę. Spotkać można również wzmianki o roku 1453, kiedy to upadł Konstantynopol. Moim natomiast zdaniem i zdaniem wielu historyków sztuki, Renesans rozpoczął się o wiele wcześniej i to właśnie w architekturze, która jak już kiedyś udowodniłem, króluje nad wszelkimi sztukami.
W architekturze Epoka Renesansu rozpoczyna się w roku 1420, kiedy to Filippo Brunelleschi rozpoczął budowę kopuły w katedrze Santa Maria del Fiore. Było to nawiązanie do kultury antycznej, która lubowała się w estetyce, elegancji i była pełna ciekawych rozwiązań. Kopuła florenckiej katedry, jest stanowczo wyższa niż ta w Panteonie, czy świątyni Haga Sophia, a to dzięki zastosowaniu żeber, które pozwoliły odpowiednio rozłożyć ciężar. Sama kopuła składa się z części zewnętrznej i wewnętrznej, pomiędzy którymi znajdują się schody, pozwalające wejść na szczyt świątyni.
Obrazek
Ciekawym z pewnością jest fakt, że coraz popularniejsze staje się budownictwo świeckie, które odtąd zaczęło pełnić funkcje estetyczne, a nie tylko obronne jak dotychczas. Przypomnijmy, że w Gotyku, pięknymi były świątynie, a rezydencje, czy zamki miały być głównie bezpieczne i praktyczne. Natomiast w Odrodzeniu, czy późniejszym Baroku, rezydencje władców nabrały charakteru pałaców, willi. Zaczęły się pojawiać wspaniałe ratusze, jak chociażby ten w Zamościu, czy kamienice i pałace miejskie. Nie znaczy to jednak, że Świat przestał się fortyfikować. Dotychczasowe budynki obronne były remontowane i odnawiane, poprzez wzbogacenie o nowe rozwiązania technologiczne.
W przeciwieństwie do Gotyku, który cechował się kierunkami wertykalnymi, Odrodzenie przyjmuje kształt horyzontalny, czyli poziomy. Budynki stawały się bardziej zwarte i jednolite, wzbogacano je o balustrady, gzymsy. Dążono do odnalezienie idealnych proporcji, osiągnięcia harmonii. Łuki nabrały kształtu półkola. Do łask wrócił schemat budowli na planie centralnym, nakrywanych kopułą. Przykładem może być chociażby Villa Rotonda autorstwa Andre Palladio.
Obrazek
W Polsce renesans przypada na okres "Złotego Wieku" Rzeczypospolitej. To za panowania dwu Zygmuntów: Zygmunta I Starego (1506-1548) oraz Zygmunta II Augusta (1548-1569), na terenach polskich wyrastają niczym grzyby po deszczu wspaniałe budowle. Wspomnieć należy tutaj o remoncie Wawelu, który zaowocował m. in. dobudowaniem kaplicy Zygmuntowskiej do romańskiej bazyliki katedralnej na Wawelu oraz budową rezydencji pałacowej. Ta jest z kolei wysoce ciekawym budynkiem.
Obrazek
Otóż architekci Franciszek Florentczyk i Bartłomiej Berrecci, musieli zmierzyć się z polską tradycją budowlaną. U Nas, było tak, że na dolnych kondygnacjach znajdowały się pomieszczenia użytkowe- kuchnie, spiżarnie, magazyny itp., natomiast komnaty reprezentacyjne- jadalnie, salony, biblioteki, gabinety etc. na górze. We Francji, Anglii czy Włoszech było odwrotnie. To na dole znajdowały się wszystkie pomieszczenia służące do ugoszczenia. Ten antagonizm wynikać może z kultury polskiej. Polacy znani ze swej gościnności zapraszali swoich gości w głąb domu, traktowali przybysza jak króla, udostępniając dla niego całą swoją rezydencję. Na zachodzie było inaczej- nikt nie chciał by obcy kręcili mu się po domu, więc wszelkie pomieszczenia dla gości znajdowały się najbliżej wyjścia. Mogło również chodzić o ukrycie przed wzrokiem gościa rzeczy pospolitych- służek i kucharek, które sporządzały obiady oraz kuchni, do której arystokrata nie zaglądał, bo się to nie godziło. Natomiast my, Polacy byliśmy otwarci na nowych przybyszów i witaliśmy ich chlebem i solą, wszystkim co mięliśmy.
Budowniczowie mięli nie lada problem. Należało bowiem odpowiednio przystroić 2 piętro, ale także nie wolno było zapomnieć o 2 poniższych kondygnacjach. Nie można było zastosować tam arkad, które w tym okresie były najmilej widziane, bo to by znaczyło że niżej także należy je zastosować, a to wyglądałoby nudno i nieproporcjonalnie, gdyby na całej wysokości budynku były łuki. Postanowiono więc, o umieszczeniu arkad na parterze i pierwszym piętrze, natomiast drugie piętro ozdobiła seria wysokich kolumn.Wnętrza pałacu były dość skromne, przyozdobione fryzem u szczytu i kasetonami na stropie.
Obrazek
Także i w innych częściach naszego kraju powstawały przepiękne budowle. Wspomnieć należy o Zamku w Krasiczynie, który był budowany w latach 1580-1631. Jest on jedną z najwspanialszych budowli tego typu w Polsce. Zbudowany na planie czworokąta, z basztami w każdym z rogów i bramą wjazdową z wysoką wieżą. Dziedziniec ma charakter arkadowy (łukowe podpory, tworzące krużganki). Baszty różnią się między sobą: jedna zwieńczona jest kopułą, dwie mają attyki (górny element budynku w postaci ścianki, balustrady lub rzędu sterczyn osłaniających dach), a czwarta przyozdobiona jest wieżyczkami naśladującymi koronę.
Obrazek
Obrazek
Kolejnym przykładem może być z pewnością Zamek w Baranowie Sandomierskim, wzniesiony przez ród Leszczyńskich, na miejscu XV-wiecznego dworu. Wokół dziedzińca z dwukondygnacyjnymi krużgankami rozlokowano trzy skrzydła. Plac zamyka skrzydło z reprezentacyjną bramą wjazdową. W narożach wybudowano cztery baszty z hełmami. Można by rzec, że w tamtym czasie był to schemat budowy kompleksów zamkowo-pałacowych. Taki układ daje się zauważyć w wielu budowlach na całym świecie, czego dowodem mogą być chociażby trzy wymienione wyżej.
Obrazek
Nie wolno nam również pominąć krakowskich Sukiennic, które są dziś wizytówką miasta. Choć sam budynek powstał w XIII wieku w stylu gotyckim, to jednak po pożarze w połowie XVI wieku budowla została przebudowana w stylu renesansowym przez mistrza Pankracego. Kolumnowe loggie i fasady zaprojektował Giovanni il Mosca. Dach budowli przysłoniła dekoracyjna attyka, zwana polską.
Obrazek
W renesansie, inaczej niż w gotyku, łuki sklepień, arkad i portyków są zaokrąglone, nad oknami widnieją okrągłe i trójkątne typmanony. Budowle zwieńczone są attykami oraz mocno wysuniętymi zdobnymi gzymsami, które także zdobią okna. Na murach pojawiają się medaliony, girlandy i kartusze (herby) oraz dekoracje wykonywane techniką sgrafitto. Cechą porządku renesansowego są ryzality, jak również pilastry biegnące przez kondygnacje elewacji.
By zrozumieć renesans należy spróbować myśleć jak ludzie jemu współcześni. Istotą tej epoki jest powrót do klasycznych ideałów i proporcji, do harmonii i ładu.Wertuwiusz, rzymski architekt z I w. p.n.e. w swoim dziele " O architekturze ksiąg dziesięć", pisał: " Skoro przyroda w ten sposób stworzyła ciało ludzkie, że jego członki są proporcjonalne do całej postaci, słuszna wydaje się zasada starożytnych, aby także w budowlach stosunek poszczególnych członków odpowiadał całości". Takie myślenie przyjęli twórcy Odrodzenia zrywając z "barbarzyńskim", jakim zwykli określać ten okres, gotykiem. Każde dzieło, budynek, a także obraz czy rzeźba, było staraniem odnalezienia idealnych proporcji i harmonii.
(-) Michał apo Zep
Książę Surmenii



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 902
Dołączył(a): 25 gru 2011, 05:22
Lokalizacja: Warszawa
Medale: 3
Order Virtuti Militari II (1) Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal Bene Merentibus (1) (1)
Wykształcenie: wyższe

kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do b. Katedra Architektury

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość

cron