Rzeczpospolita Obojga Narodów

Województwo wołyńskie



Jednostka terytorialna Korony Królestwa Polskiego utworzona w 1566, na sejmie w Lublinie. Województwo dzieliło się na trzy powiaty: łucki, włodzimierski i krzemieniecki. Każdy z tych powiatów miał swoje starostwo grodowe w mieście powiatowym. Sejmikowało zaś w Łucku, obierając z każdego powiatu po dwóch posłów sejmowych i jednym deputacie. Senatorów większych było w województwie wołyńskim trzech: biskup łucki, wojewoda i kasztelan wołyńscy. Herbem województwa był biały krzyż w czerwonym polu z tarczą sercową z białym orłem.

Łuck



Pierwsza wzmianka o Łucku pochodzi z 1085. W 1073 Łuck wszedł w skład księstwa włodzimierskiego. W 1083 na miasto napadli Litwini i Jaćwingowie. W 1321 na Łuck napadł Giedymin i osadził w nim swego starostę. W 1325 Lubart wzniósł Zamek Dolny, Zamek Górny założony został potem przez Olgierda lub Witolda. W 1366 Kazimierza Wielkiego dokonał wyprawy Lubarta i zajął miasto. W 1429 na zamku w Łucku odbył się trwający od 6 stycznia przez 13 tygodni zjazd monarchów europejskich. Wśród obecnych w Łucku władców byli: wielki książę litewski – Witold; król Polski – Władysław II Jagiełło z królową Zofią; król niemiecki – Zygmunt Luksemburski z cesarzową; król duński – Eryk VII; wielki książę moskiewski – Wasyl II Wasylewicz (wnuk Witolda); wielki mistrz zakonu krzyżackiego – Russdorff; mistrz inflancki – Cysse von Rutenberg; legat papieski; metropolita kijowski – Focjusz, chanowie Tatarów perekopskich i zawołżańskich; hospodar Wołoszczyzny; książęta mazowieccy, pomorscy, śląscy, twerscy i odojewscy, posłowie cesarza bizantyńskiego, Jana VIII Paleologa. Przedmiotem obrad był projekt obrony przeciwko grożącej Europie potędze Imperium osmańskiego.

Prawa miejskie Łuck otrzymał w 1432. Wśród ludności przeważali prawosławni różnych narodowości. W XV wieku miał Łuck tylko dwa kościoły katolickie (katedra i dominikanów) i 19 cerkwi. Oprócz katedry i kościoła parafialnego oo. Dominikanów, w Łucku wzniesiono kościoły: św. Jakuba, Bernardynów, Bonifratrów, Trynitarzy, Brygidek i cerkiew katedralna św. Jana Ewangelisty. Cerkiew pochodziła z XIII w. Pierwszym znanym historii (1326) łuckim biskupem prawosławnym był Teodozjusz. W 1585 władyką był Cyryl Terlecki, który w 1596 podpisał unię brzeską z kościołem katolickim i przysięgę posłuszeństwa papieżowi. Biskup Marcin Szyszkowski założył w Łucku Collegium Societatis Jesu, które znalazło siedzibę w pałacu odstąpionym przez Iwana Czartoryskiego.

Zamek w Łucku

Pierwotna warownia powstała w XI wieku i był to obiekt drewniany o wałach ziemno-drewnianych otoczonych fosą. Zamek murowany rozpoczęto budować po 1340 na rozkaz księcia Lubarta, którego była to główna siedziba. W pierwszej fazie powstała dolna część wieży bramnej i fragment murów od strony podgrodzia. Wkrótce potem dokonano znacznej rozbudowy z inicjatywy księcia Olgierda lub Witolda. Wtedy też zbudowano dwie kolejne wieże i zamknięto murowany obwód obronny. W 1431, po śmierci Witolda, w zamku łuckim przed wojskami polskimi Władysława Jagiełły obronił się skutecznie książę Świdrygiełło. W następnych latach Świdrygiełło prawdopodobnie wyremontował zamek po zniszczeniach z czasów oblężenia.

Po przegranej wojnie domowej, Świdrygiełło w 1437 przekazał Łuck Królestwu Polskiemu. Było to ówcześnie znaczące centrum administracji, siedziba lokalnych władz świeckich i duchownych oraz miejsce obrad sejmików szlachty wołyńskiej i sądów. W XVI wieku wieżę bramną nadbudowano o dwa piętra. Na początku XVII wieku zamek ozdobiono w stylu renesansowym, dodając m.in. attyki na wieży bramnej. Mieściło się w niej archiwum województwa wołyńskiego.