Rzeczpospolita Obojga Narodów

KONSTYTVCYJA SEYMOWA Z DNIA ... MIESIĄCA ... ANNO DOMINI ... O TRYBUNALE GŁÓWNYM

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów, mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

Rozdział Pierwszy o Trybunale Głównym i deputatach seymowych

I.
Dla zachowania przezpieczności w Ojczyźnie naszej władzę sądową wyodrębnić i uregulować postanawiamy.

II.
Postanawiamy zatem, iż Trybunał: (1) sądy nad ziemiaństwem, a takoż mieszczanami, duchowieństwem i chłopstwem sprawować będzie; (2) oficjalną interpretację prawa i przepisów Rzeczypospolitej wydawać będzie; (3) nad wykonywaniem testamentów czuwać będzie.

III.
We Trybunale zasiadać będzie dwóch deputatów seymowych, którzy przez brać szlachecką na seymie zostaną wskazani. Deputaci owi za swe czynności nijakiej pensyi nie pobierają i inkszych dóbr takoż nie otrzymują, jeno honor mają z zaufania braci szlacheckiej płynący.

IV.
Deputaci seymowi w Trybunale zasiadają aż do dnia, kiedy ich seym odwołać raczy na wniosek kogokolwiek spośród szlachty lubo na wniosek Króla, alibo do dnia, kiedy funkcjyę swą sami złożą.

Rozdział Drugi o sądach

V.
Każdy szlachcic, duchowny, mieszczanin i chłop ma prawo złożyć pozew przed Trybunałem w obronie swoich praw, posiadania, wolności i godności.

VI.
Każdy przeto ma prawo do sprawiedliwego i bezstronnego procesu przed Trybunałem.

VII.
Sądy w sprawach powyższych, czyli skargi i pozwy osób prywatnych lub instytucji przeciwko osobom prywatnym lub instytucjom rozpatruje jeden deputat seymowy.

VIII.
A jeśliby kto nie zgadzał się z wyrokiem Trybunału, lubo jeśli deputata brak alibo sprawy nie rozpatruje, do Króla można złożyć odwołanie. Król tedy sprawę rozpatrzy i wyda wyrok zgodny z prawem i zwyczajem.

IX.
Wyroki Trybunału, dla zdobycia mocy prawnej i ważności, podlegają publikacji w Dzienniku Ustaw.

Rozdział Trzeci o oficjalnej wykładni prawa

X.
Każdy szlachcic, duchowny i mieszczanin ma prawo wystąpić do Trybunału z wnioskiem o udzielenie oficjalnej wykładni prawa panującego w Rzeczypospolitej.

XI.
Wykładni udziela dwóch deputatów seymowych w czasie, który nie przekracza dwóch niedziel.

XII.
Do czasu wydania oficjalnej wykładni, Seym lub inny organ władzy nie może procedować nad materią, której dotyczyć ma wykładania. Seym w tym czasie może przejść do innego punktu obrad lub zawiesić obrady.

XIII.
Wykładnia udzielona przez deputatów seymowych jest ostateczną, oficjalną i wiążącą dla wszystkich urzędników i całego narodu szlacheckiego interpretacją prawa oraz nie podlega odwołaniu.

XIV.
Jeśliby deputaci seymowi nie byli jednomyślni do do wykładni prawa i zwyczaju, opinia uczonych w prawie zasięgnięta będzie przez deputatów, a jeśli niemożliwym to będzie – zdanie braci szlacheckiej na Seymie zebranej rozstrzygnie.

Rozdział Czwarty o testamentach

XV.
Każdy ma prawo przekazać posiadane mienie dobrowolnej osobie zamieszkującej Rzeczpospolitą.

XVI.
Testament, jako oświadczenie woli, podlega publikacji w specjalnym dziale w Trybunale Głównym.

XVII.
Trybunał czuwa nad wykonaniem ostatniej woli i testamentu opublikowanego we wspomnianym dziale.

Rozdział Piąty kończący

XVIII.
Traci moc Konstytucja Sejmowa z dnia 28 października A. D. 2014 o sądach mówiąca.

XIX.
Konstytucję tę Seym Walny wpierw uchwali, a pieczęć królewska mocy jej nada.

KONSTYTVCYJA SEYMOWA Z DNIA ... MIESIĄCA ... ANNO DOMINI ... O TRYBUNALE GŁÓWNYM

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów, mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

Rozdział Pierwszy o Trybunale Głównym i deputatach seymikowych

I.
Dla zachowania przezpieczności w Ojczyźnie naszej władzę sądową wyodrębnić i uregulować postanawiamy.

II.
Postanawiamy zatem, iż Trybunał: (1) sądy nad ziemiaństwem, a takoż duchowieństwem (w sprawach świeckich) i chłopstwem sprawować będzie; (2) oficjalną interpretację prawa i przepisów Rzeczypospolitej wydawać będzie; (3) nad wykonywaniem testamentów czuwać będzie.

III.
We Trybunale zasiadać będzie dwóch deputatów - jeden koronny, a drugi litewski, którzy przez brać szlachecką na seymikach zostaną wskazani. Ważnym jest, aby deputaci pochodzili z różnych rodów i nie byli związani krwią li pochodzeniem. Deputaci owi za swe czynności nijakiej pensyi nie pobierają i inkszych dóbr takoż nie otrzymują, jeno honor mają z zaufania braci szlacheckiej płynący.

IV.
Deputaci w Trybunale zasiadają aż do dnia, kiedy ich seymiki odwołać raczyą na wniosek kogokolwiek spośród szlachty lubo na wniosek Króla, alibo do dnia, kiedy funkcjyę swą sami złożą.

Rozdział Drugi o sądach

V.
Każdy szlachcic i duchowny ma prawo złożyć pozew przed Trybunałem w obronie swoich praw, posiadania, wolności i godności.

VI.
Każdy szlachcic i duchowny przeto ma prawo do sprawiedliwego i bezstronnego procesu przed Trybunałem.

VII.
Sądy w sprawach powyższych, czyli skargi i pozwy osób prywatnych lub instytucji przeciwko osobom prywatnym lub instytucjom rozpatruje jeden deputat.

VIII.
A jeśliby kto nie zgadzał się z wyrokiem Trybunału, lubo jeśli deputata brak alibo sprawy nie rozpatruje, do Króla można złożyć odwołanie. Król tedy sprawę rozpatrzy i wyda wyrok zgodny z prawem i zwyczajem.

IX.
Wyroki Trybunału, dla zdobycia mocy prawnej i ważności, podlegają publikacji w Dzienniku Ustaw.

Rozdział Trzeci o oficjalnej wykładni prawa

X.
Każdy szlachcic, duchowny i mieszczanin ma prawo wystąpić do Trybunału z wnioskiem o udzielenie oficjalnej wykładni prawa panującego w Rzeczypospolitej.

XI.
Wykładni udziela dwóch deputatów w czasie, który nie przekracza dwóch niedziel.

XII.
Do czasu wydania oficjalnej wykładni, Seym lub inny organ władzy nie może procedować nad materią, której dotyczyć ma wykładania. Seym w tym czasie może przejść do innego punktu obrad lub zawiesić obrady.

XIII.
Wykładnia udzielona przez deputatów jest ostateczną, oficjalną i wiążącą dla wszystkich urzędników i całego narodu szlacheckiego interpretacją prawa oraz nie podlega odwołaniu.

XIV.
Jeśliby deputaci nie byli jednomyślni do do wykładni prawa i zwyczaju, opinia uczonych w prawie zasięgnięta będzie przez deputatów, a jeśli niemożliwym to będzie – zdanie braci szlacheckiej na Seymie zebranej rozstrzygnie.

Rozdział Czwarty o testamentach

XV.
Każdy ma prawo przekazać posiadane mienie dobrowolnej osobie zamieszkującej Rzeczpospolitą.

XVI.
Testament, jako oświadczenie woli, podlega publikacji w specjalnym dziale w Trybunale Głównym.

XVII.
Trybunał czuwa nad wykonaniem ostatniej woli i testamentu opublikowanego we wspomnianym dziale.

Rozdział Piąty kończący

XVIII.
Traci moc Konstytucja Sejmowa z dnia 28 października A. D. 2014 o sądach mówiąca.

XIX.
Konstytucję tę Seym Walny wpierw uchwali, a pieczęć królewska mocy jej nada.