Rzeczpospolita Obojga Narodów

Widzę, że temat dość stary, jednak jako że mnie nie było teraz skomentuję.

Podział na ordery i odznaczenia z pewnością historycznie uzasadniony, nie wiem tylko na czy w warunkach RON dobrze by to działało - to co odróżnia ordery - zakony rycerskie, od wszelkich dekoracji to przede wszystkim kwestie organizacyjne - wielki mistrz, kapituła, więc jeżeliby chcieć robić to porządnie może nie starczyć odznaczonych, chyba że chodzi jedynie o kwestie nazewnictwa.

1. Order Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny to ciekawy pomysł - niewiele osób słyszało o nim, a jeszcze mniej wie, że faktycznie funkcjonował, może nie pod postulowaną początkowo postacią Kawalerii Orderu, ale jako Bractwo Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Niezły artykuł w temacie: https://pcr.uwb.edu.pl/ZNMW/files/ZNMW_1993_7_004.pdf. Autor połączył tu nawet Order NPNMP z późniejszym tzw. Orderem Janiny Sobieskiego (w cytowanych źródłach faktycznie nazwany Immaculate Conceptionis B. V. Mariae!); w przypadku ONPNMP mielibyśmy od razu cały ceremoniał - po uroczystym ślubowaniu, każdy z kawalerów mógłby otrzymywać tradycyjną broń poświęconą, szyszak i biały płaszcz, znany też mundur zakonu: na białej wstędze pod szyją krzyż orderowy, biały płaszcz podszyty czerwonym jedwabiem oraz biała czapka wyszyta promieniami złotymi ku dołowi, z przodu wizerunek Marii Panny.
Wspomniany przeze mnie Order Janiny to też ciekawa kwestia - znany nawet zachowany egzemplarz i portret kawalera Orderu - Jerzego Siemiginowskiego-Eleutera (ma on także na piersi Order Złotej Ostrogi), widać tu, że rodowa dekoracja Jana III była faktycznie nadawana - w dodatku na wielkiej wstędze błękitnej.

2. Order Orła Białego - tu obserwując Panów rozważania na temat zmiany Virtuti Militari z krzyża na medal, przypomniała mi się mała ciekawostka na temat tego odznaczenia, które w początkowych latach przechodziło liczne przekształcenia - nadane w 1702 r. Ordery miały kształt krzyża kawalerskiego z orłem, na którego piersi tarcza owalna, na niej zaś krzyż na dwóch mieczach elektorskich skrzyżowanych (saskich), wstążka do nich błękitna - tak wyglądający order na portrecie Gawriiła Gołowkina, proszę spojrzeć:

Już dwa lata później odznaczenie przyjęło kształt krzyża maltańskiego - orzeł zaś wylądował na emaliowanej plakiecie, równolegle z tym krzyżem funkcjonował także Medalion Orderu Orła Białego - przez wielu niesłusznie uznawany za pierwotną formę odznaczenia, ten nowy krzyż można zobaczyć na portrecie Aleksandra Mienszykowa.

Największą zmianę przyniósł rok 1709 - wówczas z piersi orła zniknął krzyż i elektorskie miecze, a przywieszka zyskała kształt korony, zmieniono również kolor wstęgi - biała z dwoma czerwonymi pasami. Swój powszechnie dziś rozpoznawany kształt OOB przyjął dopiero w 1713 - biały orzeł, krzyż maltański, wstęga błękitna. Oczywiście Wielkiemu Mistrzowi przysługiwał łańcuch orderowy - swój mieli najpierw Wettinowie, Poniatowski zamówił kolejny (ten dziś najbardziej znany), Romanowowie znów go zmienili.
Mundur przedstawiony przez JKM to ubiór Wielkiego Mistrza, kawalerom przysługiwał biały żupan z czerwonym kontuszem: https://zas.bn.org.pl/thumbnail/87868628?uid=87523478&type=huge.

3. Co do Orderu Św. Stanisława - tu mogę tylko zwrócić uwagę na mundur tak w wersji narodowej, jak również cudzoziemskiej, poniżej linki do dwóch portretów panów w tychże strojach:
Jerzy Skarżyński:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/97/National_Museum_in_Poznan_-_Jerzy_Skar%C5%BCy%C5%84ki_b.JPG
Walenty Sobolewski:
https://i.pinimg.com/564x/ba/10/36/ba103676a1e4e0120cad114706f7f1c1.jpg.

4. Pozostałe medale to rzeczywiście wspaniały materiał, by pozamieniać na nie te co mniej klimatyczne z naszych obecnych odznaczeń, kwestia które i jakimi należałoby to zrobić wymagałaby chyba jeszcze głębszego namysłu (sam znam np. cztery różne odmiany medalu Merentibus i to bez dzielenia na złote, srebrne itd.). Choć akurat ja pozostawiłbym Virtuti Militari w formie krzyża, dodałbym do listy JW Pana von Tauera Medal Virtuti Civili, można by też pomyśleć nad takimi ciekawostkami jak Order Miechowski, może coś tylko dla płci pięknej, wzorować by się można na Orderze Panien Kanoniczek, może Kawaleria Krzyża Świętego (tutaj ciekawy artykuł: http://www.almanachmuszyny.pl/spisy/1995/AM1995_03_zagadka_tzw_orderu_konf_barskich.pdf), choć to dość luźne pomysły.



Zastanawia mnie czemu praktycznie nikt u nas nie słyszał o piastowskich orderach jak Rüdenband (statut z 1413), czy Order Złotego Jelenia - założony przez ostatniego z rodu - Jerzego Wilhelma Legnickiego w 1672 r.

Krzyż emaliowany, na łańcuchu złotym - bez kamieni szlachetnych - składający się ze złotych ogniw, które przedstawiały białą lilię wśród płomieni z napisem: IN TE i strzał związanych białą przepaską z napisem po bokach: UNITA VIRTUS.

Łańcuch noszony jest jedynie w dzień Nowego Roku, Trzech Króli, Wielkanocy, Bożego Ciała i Bożego Narodzenia, codzienną odznaką krzyż na białej wstędze na szyi; strój orderowy składa się ponadto z płaszcza białego podszytego czerwonym jedwabiem oraz białej czapki wyszytej złotymi promieniami biegnącymi ku dołowi, z jej przodu wizerunek Marii Panny wykonany w szlachetnym kruszcu.

Za tarczą herbową kawaler kładzie łańcuch orderowy na wstędze białej.

Baretka w barwie wstęgi.

Krzyż maltański, równoramienny, zakończony na rogach ramion kulkami; jego ramiona pokryte są czerwoną emalią z białymi brzegami, między nimi promienie złote. W środku krzyża orzeł biały koronny.

Order noszony na wstędze błękitnej przewieszonej przez lewe ramię do prawego boku, Gwiazda Orderu, na lewej piersi, strój orderowy składa się z kontusza czerwonego obszytego taśmą srebrną moderunkową, pod którym żupan biały, Wielki Mistrz ponadto na ważną okoliczność ubiera łańcuch złoty, z dwudziestu czterech ogniw złożony.

Za tarczą herbową Wielki Mistrz kładzie łańcuch orderowy, kawaler krzyż na błękitnej wstędze zawieszony.

Baretka w barwie wstęgi.

Krzyż maltański, emaliowany czerwienią, pomiędzy jego ramionami cztery orły białe, a wewnątrz medalion z wizerunkiem Świętego Stanisława.

Order noszony na wstędze czerwonej z białymi krawędziami, przewieszonej z prawego ramienia do lewego boku, na lewej piersi gwiazda srebrna, po której środku w wieńcu z wawrzynu inicjały Sancto Stanislao, strój orderowy składa się z kontusza białego obszytego taśmą moderunkową złotą, haftowaną, pod którym żupan sukienny czerwony taśmą, jak kontusz, obszyty.

Za tarczą herbową kawaler kładzie krzyż orderowy, na wstędze wielkiej.

Baretka stosowna do barw wstęgi.

Krzyż kawalerski, emaliowany czernią, na którego ramionach napis VIR TUTI MILI TARI, po środku orzeł w wieńcu z wawrzynu; wieszany na wstędze błękitnej o obwódkach czarnych.

Noszony odpowiednio - Krzyż Wielki - na wstędze wielkiej przez prawe ramię do lewego boku z gwiazdą orderową, na przywieszce w formie korony, Krzyż Komandorski - złoty, na szyi na przywieszce, jak wyżej, Krzyż Kawalerski - srebrny, do lewej piersi przypinany.

Herb swój kawaler udostojnia w zależności od klasy.

Baretki bez zmiany

Nasz system odznaczeń jest zresztą tak rozbudowany, że spokojnie pomieszczą się tak ordery, jak medale - zgodnie z projektem z 1792 Virtuti miało być tak właśnie podzielone - trzy klasy orderowe i dwie medalowe.