Strona 27 z 112

Re: Tego dnia...

PostNapisane: 03 gru 2020, 15:52
przez Miguel de Catalan

"Bitwa pod Cecorą", 1878, olej na płótnie, 183,5 x 436 cm, Muzeum Narodowe, Kraków

Bitwa pod Cecorą – bitwa stoczona we wrześniu 1620 roku między armią osmańsko-tatarską, a polskimi wojskami koronnymi pod Cecorą w granicach Hospodarstwa Mołdawskiego. Po nierozstrzygniętej obronie polskiego obozu wojska Rzeczypospolitej zostały rozbite w odwrocie. Bitwa ta stanowiła początek wojny polsko-tureckiej 1620–1621, której zakończeniem była obrona Chocimia, a następnie podpisanie traktatu potwierdzającego ustalenia traktatu w Buszy z 1617 roku.

Re: Tego dnia...

PostNapisane: 03 gru 2020, 16:23
przez Miguel de Catalan
Ciekawe przedstawienie moskiewskiego rajtara z doby wojny polsko-rosyjska (1654-1667) nazywanej czasem potopem rosyjskim. Rajtarzy rekrutowani byli z spośród dzieci bojarskich lub dworian którzy posiadali własne konie. Całe uzbrojenie (rapier, ciężki pałasz, hełm, napierśnik, pistolet lub pistolety) jednak dostarczał car. Pierwszy w pełni moskiewski pułk rajtarii pojawił się w 1632 r. za panowania cara Michał I Romanow który zaczął wdrażać i modernizować swoją armię na wzór zachodnioeuropejski - tzw. armia nowego typu gdzie pojawili się rajtarzy i dragoni.


Re: Tego dnia...

PostNapisane: 04 gru 2020, 10:22
przez Miguel de Catalan
03.12.1591 r.
101 właścicieli browarów założyło w Hamburgu pierwsze na świecie towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych. Piwowarzy najbardziej bali się ognia, w myśl kontraktu poszkodowany w pożarze miał dostać od pozostałych członków gildii po 10 talarów, pod warunkiem że odtworzy interes w ciągu roku.


Towarzystwo przetrwało do 1676 r., gdy po wielkim pożarze miasta okazało się, że ubezpieczenia w obrębie jednej branży są niewystarczające. Zastąpiło je więc powszechne towarzystwo ubezpieczeniowe General-Feuer-Cassa przekształcone w Hamburger Feuerkasse, dziś najdłużej działające towarzystwo na świecie.


Re: Tego dnia...

PostNapisane: 04 gru 2020, 10:27
przez Miguel de Catalan
04.12
1337 – Herman z Pragi został mianowany biskupem warmińskim.
1401 – Na zamku w Bieczu król Władysław II Jagiełło zaręczył się ze swoją przyszłą drugą żoną Anną Cylejską.
1515 – Pożar Biecza.
1520 – Na Sejmie w Bydgoszczy zatwierdzono wydany 7 stycznia tego roku przez króla Zygmunta Starego przywilej toruński, którego głównym postanowieniem było wprowadzenie przymusu pańszczyzny w wysokości jednego dnia w tygodniu, w miejsce 2-4 dni w roku.
1522 – Rada panów litewskich złożyła przysięgę dwuletniemu królewiczowi Zygmuntowi Augustowi jako następcy tronu wielkoksiążęcego.
1582 – W zdobytych Inflantach erygowano biskupstwo wendeńskie.
1605 – Król Zygmunt III Waza spotkał się na błoniach krakowskich z przybyłą z Wiednia swoją przyszłą drugą żoną, arcyksiężną austriacką Konstancją Habsburżanką. Przyszła para królewska uroczyście wjechała z orszakiem do Krakowa, gdzie 11 grudnia odbył się ślub.
1676 – Król Jan III Sobieski zwołał na 14 stycznia następnego roku Sejm nadzwyczajny.
1862 – Otwarto Kolej Warszawsko-Bydgoską.
1863 – Powstanie styczniowe: zwycięstwo powstańców w bitwie pod Sprową.
1926:
Roman Dmowski utworzył Obóz Wielkiej Polski.
Założono polską ligę piłkarską.
1927 – Rozpoczęło nadawanie Polskie Radio Katowice.

Re: Tego dnia...

PostNapisane: 04 gru 2020, 10:28
przez Miguel de Catalan
WYDARZENIA NA ŚWIECIE
04.12
771 – Po śmierci swego brata Karlomana samodzielne rządy w królestwie Franków objął Karol Wielki.
1110 – Krucjata norweska: krzyżowcy zdobyli Sydon.
1136 – Został zamordowany król Norwegii Harald IV Gille.
1154 – Kardynał Nicholas Breakspeare jako jedyny w historii Anglik został wybrany na papieża i przyjął imię Hadrian IV.
1214 – Aleksander II został królem Szkocji.
1248 – Rekonkwista: mauryjska twierdza Castillo de Santa Bárbara koło Alicante została zdobyta przez siły kastylijskie pod dowództwem przyszłego króla Alfonsa X Mądrego.
1259 – Król Francji Ludwik IX Święty i król Anglii Henryk III Plantagenet podpisali traktat paryski.
1270 – Henryk III Gruby został hrabią Szampanii i królem Nawarry (jako Henryk I).
1503 – Wit Stwosz został skazany za sfałszowanie weksla na wypalenie piętna na policzkach i dożywotni zakaz opuszczania Norymbergi.
1532 – W nocy z 3 na 4 grudnia spłonęła Święta Kaplica kolegiaty we francuskim Chambéry, w której był przechowywany Całun Turyński. Relikwia została uratowana w ostatniej chwili przez czterech mężczyzn, w tym dwóch franciszkanów.
1533 – Po śmierci ojca Wasyla III wielkim księciem moskiewskim został jego 3-letni syn Iwan IV Groźny, w imieniu którego regencję objęła matka Helena Glińska.
1534 – Wojska osmańskie pod wodzą sułtana Sulejmana Wspaniałego zdobyły wówczas perski Bagdad.
1563:
II wojna birmańsko-syjamska: wojska birmańskie pod wodzą króla Bayinnaunga zdobyły kluczowe miasto Kamphaeng Phet.
Zakończyły się obrady soboru trydenckiego.
1587 – Na polecenie papieża Sykstusa V posąg cesarza na kolumnie Trajana w Rzymie zastąpiono posągiem św. Piotra.
1611 – Król Czech i Węgier oraz przyszły święty cesarz rzymski Maciej Habsburg poślubił w Wiedniu księżniczkę Annę Tyrolską.
1676 – Wojna skańska: zwycięstwo wojsk szwedzkich nad duńskimi w bitwie pod Lund.
1759 – Wojna siedmioletnia: zwycięstwo wojsk austriackich nad pruskimi w bitwie pod Miśnią.
1791 – Ukazało się pierwsze wydanie brytyjskiego tygodnika „The Observer”.
1793:
Powstanie w Wandei: francuskie wojska republikańskie zdobyły po oblężeniu Angers.
We Francji ukazało się pierwsze wydanie pierwszego na świecie dziennika urzędowego.
1798 – II koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk francusko-polskich nad neapolitańskimi w bitwie pod Civita Castellana.
1808 – Wojna na Półwyspie Iberyjskim: wojska francuskie zajęły Madryt; król Józef Bonaparte wydał dekret o zniesieniu hiszpańskiej inkwizycji.
1816 – W Neapolu odbyła się premiera opery Otello z muzyką Gioacchino Rossiniego i librettem Berio di Salsy.
1829 – Brytyjskie władze kolonialne w Indiach zakazały praktykowania rytuału sati, polegającego na paleniu wdowy na stosie pogrzebowym męża.
1836 – We francuskim Poitiers ogłoszono drugi manifest programowy Towarzystwa Demokratycznego Polskiego.
1837 – Rebelia w Górnej Kanadzie: rebelianci zdobyli oraz splądrowali arsenał w Toronto, a następnie urządzili defiladę ulicami miasta.
1840 – Z rozkazu króla Prus Fryderyka Wilhelma IV na wyposażenie armii został przyjęty odtylcowy, jednostrzałowy karabin Dreysego.
1844 – Rafael Carrera został prezydentem Gwatemali.
1845 – Jerzy Tupou I został pierwszym królem Tonga.
1852 – Otwarto Cmentarz św. Jana Chrzciciela w Rio de Janeiro.
1872:
József Szlávy został premierem Węgier.
Załoga brytyjskiego brygu „Dei Gratia” dostrzegła dryfujący amerykański statek „Mary Celeste”, jak się okazało bez załogi, która zaginęła bez śladu.
1881:
Ukazało się pierwsze wydanie dziennika Los Angeles Times.
Uruchomiono komunikację tramwajową we francuskim Saint-Étienne.
1884 – W Korei rozpoczął się inspirowany przez Japończyków trzydniowy pucz Gapsin, mający w zamierzeniu obalić rządzącą od 500 lat dynastię Jaseon.
1897 – Klęską Greków zakończyła się wojna grecko-turecka.
1899 – Francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (451) Patientia.
1904 – Po raz pierwszy przyznano francuską nagrodę literacką Prix Femina.
1905 – Na ulice czeskiej Opawy wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne.
1909:
W Londynie rozpoczęła się konferencja, mająca na celu sporządzenie katalogu zasad prawa międzynarodowego dotyczących działań wojennych na morzu.
Założono klub hokejowy Montreal Canadiens.
1910 – Muhammed Alim Chan został ostatnim emirem Buchary.
1915 – Papież Benedykt XV utworzył archidiecezję Winnipeg w Kanadzie.
1918 – Woodrow Wilson wyruszył na rozmowy pokojowe w Wersalu, zostając pierwszym urzędującym prezydentem USA, który odwiedził Europę.
1920 – Armia Czerwona zdobyła Erywań i tym samym upadła Demokratyczna Republika Armenii.
1926 – Aleksandros Zaimis został premierem Grecji.
1930 – Watykan wyraził zgodę na naturalną regulację poczęć.
1931 – Gen. Maximiliano Hernández Martínez został tymczasowym prezydentem Salwadoru w miejsce obalonego Arturo Araujo.
1933 – Rozpoczęła się Wystawa Berlińska.
1934 – W Japonii utworzono 5 parków narodowych.

Re: Tego dnia...

PostNapisane: 04 gru 2020, 10:29
przez Miguel de Catalan

Obrady soboru trydenckiego (1545-1563)

Re: Tego dnia...

PostNapisane: 04 gru 2020, 10:30
przez Miguel de Catalan
04.12.1533 r.
Po śmierci ojca Wasyla III wielkim księciem moskiewskim został jego 3-letni syn Iwan IV Groźny, w imieniu którego regencję objęła matka Helena Glińska.


W grudniu 1569 r. Iwan IV zwany Groźnym wyruszył z Moskwy z ekspedycją karną przeciw poddanym. Po drodze spustoszył Twer, ale głównym celem był Nowogród, który podejrzewał o sprzyjanie Litwinom. 2 stycznia 1570 r. żołnierze Iwana zaczęli wznosić wokół Nowogrodu palisadę - chodziło o to, by nikt nie uciekł. 9 stycznia car wkroczył do miasta. Potem zaczęła się rzeź.
Podobno przez pięć tygodni nowogrodzianie codziennie byli zbierani na głównym placu i mordowani na oczach cara. Oprawcy topili ich pod lodem na zamarzniętej rzece Wołchow albo oblewali łatwopalnym płynem i podpalali. Topionym w przeręblach żołnierze odrąbywali palce, gdy usiłowali wydobyć się spod lodu.
Codziennie Iwan modlił się w cerkwi, ale wcale nie prosił o wybaczenie. Składał dziękczynienie. Mogło zginąć nawet 60 tys. ludzi, chociaż bardziej prawdopodobna jest liczba 25 tys.
Latem gniew cara skierował się przeciw mieszkańcom Moskwy. 25 lipca 1570 r. ponad 300 skazańców posądzonych o zdradę car kazał zawlec na plac Czerwony. Trzy piąte car wielkodusznie ułaskawił, ale reszta została okrutnie zamordowana. Na oczach tłumów pewnego nieszczęśnika oblewano na przemian wrzątkiem i lodowatą wodą, aż skóra zaczęła odchodzić od ciała. Inny został ugotowany żywcem. Jeszcze inni byli ćwiartowani żywcem albo obdzierani ze skóry.
Wyjeżdżając z miasta, car zajechał do domu jednego z zamordowanych i od jego żony usiłował się dowiedzieć, gdzie schowała klejnoty. Kiedy odmówiła, rozkazał rozebrać ją na oczach 15-letniej córki, rozwiesić wzdłuż komnaty naprężony sznur, na którym została posadzona okrakiem i przeciągana w jedną i drugą stronę. Umierała długo.
Car łączył okrucieństwo z pobożnością: notował imiona i liczbę ofiar, a potem przekazywał je do klasztorów, w których mnisi mieli modlić się o ich zbawienie i odkupienie grzechów monarchy. Gwałcił kobiety i odczuwał podobno przyjemność, oglądając żołnierzy gwałcących żony ludzi podejrzewanych o zdradę.
Lubił sprawiać ból. Jak pisze Simon Sebag Montefiore, jednego z książąt Borysa Telupę kazał nabić na pal na oczach matki - musiała patrzeć na trwającą 15 godzin agonię syna. Potem kazał gwałcić ją aż do śmierci.
Trudne dzieciństwo:
Czasy były okrutne, ale nawet wówczas okrucieństwo Iwana odbiegało od normy. Być może korzeni szaleństwa trzeba szukać w dzieciństwie Iwana, który jako pierwszy moskiewski władca przybrał tytuł cara, czyli cesarza.
Jego ojciec, wielki książę moskiewski Wasyl III, zmarł, kiedy Iwan miał trzy lata. Gdy miał lat osiem, osierociła go matka, regentka Helena Glińska ze starego książęcego rodu wygnanego z Litwy przez Zygmunta Augusta za bunt.
Jako chłopiec był świadkiem krwawych walk pomiędzy stronnictwami bojarów - posiadaczy ziemskich i elity warstwy szlacheckiej. Przez kilka lat władzę sprawowali książęta Szujscy rządzący terrorem i nieliczący się zupełnie z młodym władcą.
Traktowali go z pogardą, chociaż podczas oficjalnych uroczystości składali mu hołdy. Iwan nie miał nikogo bliskiego i być może wtedy zamknął się w sobie i nabrał cech, z których później słynął: dwulicowości, chytrości, bezwzględności i skłonności do wyjątkowego okrucieństwa.
Wzorem najskuteczniejszych tyranów nie zapominał afrontów czy nielojalności: potrafił za nie zabijać po latach. W 1543 r. - kiedy miał zaledwie 13 lat! - nagle rozkazał sługom złapać księcia Andrzeja Szujskiego i zamknąć go w więzieniu. Wykonawcy zrozumieli intencje władcy i zabili Szujskiego. Nie ponieśli za to kary.
Kiedy dorósł, nie rozstawał się z długim drewnianym prętem z metalowym okuciem - "posochem" - bił nim tych, którzy ośmielili mu się narazić.
Żona z konkursu :
W 1547 r. Iwan zorganizował konkurs piękności - wybrał za żonę 15-letnią córkę zamożnego rodu bojarskiego Anastazję i wkrótce przybrał tytuł cara. Jego biograf, znakomity polski historyk Władysław Serczyk, sądzi, że chciał się wyzwolić spod kurateli bojarów - zgodnie z prawem po małżeństwie niepełnoletni stawał się formalnie dorosły.
Można podejrzewać, że Anastazja była mu bliska jak żadna z następnych żon. Urodziła Iwanowi sześcioro dzieci - dojrzałego wieku dożyło dwóch synów, carewicz Iwan i młodszy, chorowity oraz uważany za głupka Fiodor.
Iwan zawsze spodziewał się po bojarach nielojalności i zdrady. Kiedy niespodziewanie zachorował w 1553 r. i zaraz się okazało, że bojarzy byli gotowi go porzucić, cudownie ozdrowiał. I dobrze zapamiętał sobie zachowanie nielojalnych, na których wkrótce straszliwie się zemścił.
W styczniu 1560 r. zmarła caryca Anastazja, która zdaniem ówczesnych hamowała brutalność cara. Iwan oddalił wtedy dwóch głównych doradców, bojara Aleksego Adaszewa oraz popa Sylwestra, a sam otoczył się krewnymi zmarłej, bojarami Zacharinami.
Zaostrzył też kurs w polityce wewnętrznej i zagranicznej. Adaszew i Sylwester zostali postawieni przed sądem in absentia - co było nowością w moskiewskiej procedurze sądowej. Adaszew zmarł wkrótce na tajemniczą chorobę. Sylwester trafił do klasztoru na Dalekiej Północy, gdzie jako mnich Spirydon dożył swoich dni. Wtedy zaczęła się najbardziej okrutna faza rządów Groźnego. Trwała ponad 20 lat.
Groźny karze bojarów:
Iwan przez całe panowanie dążył do złamania bojarów. W styczniu 1562 r. ogłosił prawo ograniczające arystokracji możliwość dysponowania majątkami - odtąd nie wolno ich było dzielić i sprzedawać; mogły przechodzić tylko w ręce męskich potomków, a jeśli ich nie było, dziedziczył je car.
Rozprawił się z krewniakami, którzy mogli być pretendentami do tronu. W styczniu 1562 r. książę Iwan Dymitrowicz Bielski został oskarżony o zdradę. Znaleziono przy nim list króla Zygmunta Augusta gwarantujący mu schronienie w Rzeczypospolitej. Oznaczało to karę śmierci, ale Bielski uratował głowę, dostarczając carowi gwarantów - pół tuzina bojarów i stu szlachciców, którzy zobowiązali się, że w razie gdyby uciekł za granicę, zapłacą ogromną sumę 10 tys. rubli.
Potem uderzył w potężny książęcy ród Starickich, których najpierw pozbawił włości, a potem wymordował większość rodziny.
30 stycznia 1564 r. rozkazał stracić dwóch ważnych bojarów, Jerzego Iwanowicza Kaszyna i Michała Piotrowicza Repnina. Według relacji późniejszego uciekiniera księcia Kurbskiego w czasie uczty car kazał Repninowi przebrać się za błazna i tańczyć z kuglarzami. Gdy ten odmówił, popadł w niełaskę, a kilka dni później został zabity przy ołtarzu.
Ta historia nie musi być prawdziwa, ale pokazuje, jakie były relacje pomiędzy carem i poddanymi - każdy sprzeciw traktowany był jak obraza majestatu i zasługiwał na śmierć. Wkrótce ofiarą represji padło kilku członków innego książęcego rodu - Oboleńskich.
Kurbski uciekł pod koniec kwietnia 1564 r. na Litwę, skąd wysłał list do cara, zarzucając mu "przelewanie niewinnej krwi chrześcijańskiej", i groził Sądem Ostatecznym. Odpowiedź Iwana była wykładem idei samodzierżawia. Władza cara pochodzi od Boga i nie ma żadnych ograniczeń, a prawo władcy do "karania i nagradzania rabów" (niewolników) jest nieograniczone. Car nie musi się z niczego usprawiedliwiać.
Okrucieństwo było dla cara koniecznością. Pisał: Wskutek nieporządku i zamętu wewnętrznego rozpadają się wszystkie państwa (...). Monarchowie powinni być zawsze przezorni, niekiedy łagodni, niekiedy okrutni; dobrym winni okazywać miłosierdzie i łagodność, złym - surowość i zemstę.
Ucieczki na Litwę zdarzały się często, także wśród ludzi niższego stanu. Car żądał coraz większych gwarancji lojalności - w dziesięciu zachowanych do dziś zastawach gwarancyjnych zachowały się nazwiska tysiąca gwarantów.
Car listy pisze:
3 grudnia 1564 r. car z rodziną i dworem udał się na pielgrzymkę, w czym nie byłoby nic niezwykłego, gdyby nie zażądał, by towarzyszący mu bojarowie zabrali ze sobą rodziny. Iwan nie wyznaczył także, jak to miał w zwyczaju, komisji bojarskiej mającej rządzić Moskwą w czasie nieobecności władcy.
Stanął w Aleksandrowskiej Słobodzie, niecałe sto kilometrów na północny wschód od Moskwy, skąd posłaniec przywiózł do stolicy dwa carskie listy. W pierwszym zarzucał bojarom, szlachcie, urzędnikom czyny zdradzieckie - w tym uchylanie się od służby wojskowej i defraudowanie pieniędzy ze skarbca. Magnatom dostało się za złe traktowanie poddanych, duchownym - za przymykanie na to oczu, zwłaszcza w czasie małoletniości cara. Na koniec Iwan napisał, że zrzeka się władzy, bo nie może znosić "zdrad". Drugi list był odezwą do ludu nienawidzącego bojarów.
Do cara wyruszyła błagalna procesja z prośbą, aby wrócił do ludu. 5 stycznia 1565 r. Iwan łaskawie się zgodził i ogłosił powstanie opryczniny.
...i ogłasza opryczninę:
Słowo to wywodziło się od przyimka "opricz", czyli "oprócz", i oznaczało wcześniej dzielnice wyznaczone dla członków rodziny księcia. Teraz znaczyło coś nowego - część kraju wyznaczoną dla cara i jego zaufanych. Resztę Rosji - "ziemszczinę" - oddano bojarom.
W praktyce oznaczało to wielki program przesiedleń i wywłaszczeń elit. Przesiedlenia prowadzono okrutnie. Musieli ruszyć w drogę zimową porą, przez głęboki śnieg. Jeśli ktokolwiek z mieszczan w miastach lub chłopów we wsiach udzielił chorym schronienia chociażby na godzinę jedną, zabijano go bez litości. Zmarłych nie wolno było grzebać w ziemi, lecz ich ciała pozostawiano jako zdobycz dla ptaków, psów i dzikich zwierząt - czytamy w ówczesnych relacjach.
Oprycznina zmieniła się w rządy terroru. Car władał otoczony straszliwymi zausznikami, z którymi założył coś na kształt klasztoru - tyle że bez umiarkowania w jedzeniu i piciu.
Legat papieski Antonio Possevino, który był w Moskwie w czasach Iwana, pisał: ...chce być absolutnym panem nie tylko dobytku i ciał, lecz także dusz i myśli. Ponieważ zaś chce wszystko wiedzieć, co się dzieje pośród poddanych, nikt nie śmie nawet ust otworzyć, a jeśli już coś powie, to albo dla zjednania sobie łaski, albo dla uniknięcia kary.
Wyjechać za granicę żadną miarą nie wolno bez jego wiedzy i pozwolenia. I chociaż kupcy innych państw jeżdżą do Moskwy, to spośród moskwicinów za granicę jedzie tylko ktoś przez niego posłany. Nie wolno im nawet posiadać statków, aby nie było możliwości ucieczki, lub zawierać zbyt ścisłej znajomości z cudzoziemcami, aby z tego nie wynikła jakaś szkoda dla księcia. Nieufność ta i podejrzliwość idzie tak daleko, że posłom moskiewskim wysyłanym do książąt chrześcijańskich nie wolno rozmawiać z posłami, których wzajemnie ci ostatni wysyłają do Wielkiego Księcia.
Ubrani na czarno oprycznicy byli całkowicie bezkarni: u szczytu terroru zabijali, kogo chcieli, i łupili majątki. Do siodeł mieli przywiązane psie głowy i miotły, bo przeciwników cara mieli gryźć jak psy, a potem wymiatać ich z kraju.
Śmierć synobójcy:
W końcu car zabił syna i następcę, Iwana. Podobno władca tak uderzył żonę carewicza Helenę, że poroniła. Doszło do kłótni, która przerodziła się w bijatykę: car uderzył syna w skroń swoją laską z metalowym okuciem. Cztery dni później, 19 listopada 1581 r., carewicz zmarł.
Po śmierci syna Groźny nie doszedł już do siebie, chociaż jego okrucieństwo nie zmalało. Na początku 1584 r. poważnie zachorował - tracił przytomność, bredził, wzywał zamordowanego syna. Ciało zaczęło mu puchnąć i gnić. Umierał przez kilka tygodni, a śmierć nadeszła nagle, kiedy siadał do partii szachów z jednym z faworytów.
Tron zostawił drugiemu synowi Fiodorowi, powierzając go opiece pięcioosobowej rady regencyjnej. Zalecił następcy powstrzymanie się od wojen, łagodność wobec poddanych i obniżkę podatków.
Osiągnięcia Iwana:
Czy był skutecznym władcą? Odziedziczył rządy nad krajem ludnym, ale ubogim i zacofanym, leżącym na pograniczu ówczesnego świata i rzadko kiedy branym pod uwagę w europejskich rozgrywkach. Cesarskiego tytułu Iwana nikt na Zachodzie nie traktował poważnie. Dopiero w czasach jego dziada Iwana III (panował w latach 1462-1505) Moskwa uwolniła się od trwającej dwa stulecia z okładem tatarskiej niewoli, która odcięła kraj od świata i opóźniła jego rozwój.
Iwan Groźny zreformował armię, przyjmując na służbę kilka tysięcy cudzoziemskich najemników i zastępując powoli szlachecką jazdę formacjami zawodowymi i uzbrojoną w broń palną piechotą.
W 1552 r. zdobył Kazań, stolicę chanatu syberyjskiego - większość miasta została zburzona, a ludność wyrżnięta. To zwycięstwo i podbój drugiego chanatu - astrachańskiego - w 1558 r. otworzyło Moskwie drogę na Syberię. To był wielki triumf Iwana.
Iwan Groźny zdobywa Kazań: Przełom na wschodzie
Ale cenniejsze i trudniejsze cele znajdowały się na zachodzie - Moskwa nie miała dostępu do Bałtyku, niesłychanie ważnej drogi handlowej, a na przeszkodzie stały jej Szwecja i Rzeczpospolita. Armie polsko-litewskie były zwykle mniej liczne od moskiewskich, ale lepsze technicznie i organizacyjnie, a często także lepiej dowodzone. Konflikt rozpoczął się w Inflantach, słabym państwie zakonnym, w 1558 r. i trwał z przerwami do 1582 r., ale ostatecznie Iwan go przegrał.
Jeśli był chory, to na co?
Historycy stawiali rozmaite diagnozy szaleństwa Iwana.
Zdaniem Rodneya Castledena, autora książki "Wcielenia zła. Najgorsi ludzie świata", Groźny cierpiał na chorobę maniakalno-depresyjną nazywaną także chorobą dwubiegunową.
W typowej chorobie dwubiegunowej chory doświadcza radykalnych zmian nastrojów i osobowości. W fazie euforycznej cierpi na halucynacje i urojenia, jest nadpobudliwy, pozbawiony zahamowań seksualnych, ma przymus mówienia, zawyżoną samoocenę i brak samokrytycyzmu. Ma ogromną energię i nie musi spać - a często nie może. Cierpi na gonitwę myśli.
W fazie drugiej, depresyjnej, ma problemy z koncentracją, nie jest w stanie zmobilizować się do najprostszych czynności, unika ludzi, ma myśl samobójcze, niską samoocenę i fatalny nastrój.
To pasowałoby do wahań w nastrojach Iwana IV. Niekiedy bywał pełen energii, miał obsesję spisków, uważał się za następcę rzymskich i bizantyjskich cesarzy, władcę trzeciego Rzymu, ogarniał go nienasycony apetyt seksualny. Potem płakał, modlił się w cerkwi, pokutował za popełnione mordy, bijąc głową tak mocno, że krew płynęła mu po czole.
Historycy piszą też o zmianach charakteru wywołanych kiłą, której miał się nabawić jako młodzieniec, ale choroba dwubiegunowa wydaje się bardziej prawdopodobna.
Ale są i badacze, którzy w despotyzmie i okrucieństwie cara dostrzegają racjonalną (chociaż bezwzględną) politykę.
Groźny rzeczywiście był otoczony nielojalnymi arystokratami - niebezpieczeństwo buntu, spisku i zdrady nie było urojone. Wiedział też, że im bardziej niezależna i samodzielna jest magnateria, zwłaszcza osadzona na udzielnych włościach, tym większą ma pokusę i większe możliwości, by sięgnąć po tron. Ich zniszczenie wydawało się więc racjonalnym rozwiązaniem z punktu widzenia władcy chcącego ugruntować samodzierżawie.
Narastająca paranoja i coraz większe okrucieństwo cara ujawniające się z wiekiem pozwalają jednak myśleć, że mamy do czynienia z rozwijającą się chorobą.
Umierając, zostawił wyniszczone państwo. Historycy spierają się jednak, czy w jego szaleństwie nie było metody: Iwan zniszczył starą arystokrację moskiewską i zostawił następcom kraj, który był posłusznym narzędziem w rękach samowładcy. Oni uczynili z niego imperium.


Re: Tego dnia...

PostNapisane: 04 gru 2020, 10:59
przez Ametyst Faradobus
Ponoć teraz jest o nim dobry rosyjski serial Грозный

Re: Tego dnia...

PostNapisane: 04 gru 2020, 11:13
przez Michał Franciszek Lubomirski-Lisewicz

Re: Tego dnia...

PostNapisane: 04 gru 2020, 11:52
przez Miguel de Catalan
04.12.1872 r.
Załoga brytyjskiego brygu Dei Gratia dostrzegła dryfujący amerykański statek Mary Celeste, jak się okazało bez załogi, która zaginęła bez śladu.


Niewielka brygantyna Mary Celeste to chyba jeden z najsłynniejszych statków widmo i jedna z większych morskich tajemnic. Odnaleziona 4 grudnia 1872 roku niedaleko Azorów, pozbawiona załogi jednostka dryfowała przez kilkaset kilometrów. Nigdy nie udało się wyjaśnić co stało się z załogą.
Geneza:
Historia Mary Celeste zaczęła się się pod koniec 1860 roku na Spencer’s Island w Nowej Szkocji. Wodowanie jednostki miało miejsce 18 maja 1861 roku. Początkowo niewielka, 30-metrowa brygantyna nosiła nazwę Amazon. Przez kilka lat statek wykorzystywano do transportowania różnych towarów, jednak w październiku 1867 roku silny sztorm wyrzucił jednostkę na brzeg. Uszkodzenia były na tyle duże, że właściciel statku uznał go za wrak.
W ciągu kolejnego roku wrak kilkukrotnie zmieniał właścicieli, aż ostatecznie kupił go Richard W. Haines z zamiarem odrestaurowania. Amerykański biznesmen zapłacił za statek zapłacił 1750 dolarów, a za remont 8825 dolarów. Po zmianie nazwy na Mary Celeste, jednostka była wykorzystywana do różnych celów, a w 1872 roku przeszła remont, połączony z modernizacją. W tym samym roku kapitanem statku został Benjamin Spooner Briggs (urodzony 21 kwietnia 1835 roku).
Tajemniczy rejs Mary Celeste:
W listopadzie 1872 roku Mary Celeste wraz z ładunkiem spirytusu miała udać się do Genui. 27 października do portu w Nowym Jorku, gdzie cumował statek przybyła rodzina kapitana – żona Sarah i dwuletnia córka Sophie (siedmioletni syn kapitana, Arthur został w Stanach Zjednoczonych wraz z babcią).
Podróż do Europy rozpoczęła się 5 listopada, jednak dopiero 7 listopada jednostka opuściła port. Kilka dni później, 15 listopada z Hoboken w New Jersey wyruszył statek Dei Gratia, który wraz z ładunkiem benzyny miał również dotrzeć do Genui.
4 grudnia załoga znajdującej się między Azorami a wybrzeżem Portugalii brygantyn Dei Gratia zauważyła płynący niedaleko sponiewierany żaglowiec. Dowodzący statkiem David Morehouse kazał dwóm członkom swojej załogi podpłynąć łodzią do dryfującego statku, na którym nie widziano śladów załogi. Jak się okazało, odnalezioną jednostką była Mary Celeste.
Po wejściu na pokład marynarze zastali całkowicie opuszczony statek. Żagle były częściowo zniszczone, ładownie nieznacznie zalane (ilość wody mieściła się jednak w normach), a część z włazów prowadzących pod pokład była otwarta. Na pokładzie nie było żadnych ludzi, ale praktycznie wszystkie rzeczy załogi i pasażerów oraz ładunek były na swoich miejscach. Brakowało jedynie łodzi ratunkowej. Morehouse postanowił zabrać odnaleziony statek do Gibraltaru, gdzie liczył, że otrzyma nagrodę za jednostkę (zgodnie z prawem morskim).
Po dopłynięciu do portu rozpoczęto dochodzenie, którego celem było wyjaśnienie losów załogi. Początkowo uznano, że załoga zabiła kapitana i jego rodzinę, a następnie opuściła statek na łodzi. Hipoteza ta została jednak szybko obalona, ponieważ na pokładzie nie znaleziono śladów walki, oraz nie brakowało żadnych przedmiotów za wyjątkiem kilku przyrządów nawigacyjnych kapitana.
W toku dochodzenia uznano, że prawdopodobnie załoga opuściła pokład w obawie przed eksplozją ładunku. W tamtym okresie doszło do kilku katastrof, w których doszło do eksplozji rozgrzanych beczek z alkoholem. Być może załoga wyczuła opary spirytusu i uznała, że może dojść do eksplozji. Po opuszczeniu pokładu nie udało im się jednak wrócić na statek. Porzucony statek dryfował przez 9 dni (ostatni wpis w dzienniku pokładowym miał miejsce 25 listopada), pokonując w tym czasie 740 km, aż został odnaleziony przez załogę Dei Gratia. Śledztwo zostało zamknięte, a Mary Celeste została obsadzona nową załogą i wysłana do Genui w celu dostarczenia ładunku.
Dalsze losy i teorie:
Przez kolejnych kilka lat Mary Celeste pozostawała w służbie, jednak kolejne rejsy przynosiły tylko straty. Podczas jednego z rejsów, 3 stycznia 1885 roku statek został celowo wprowadzony na rafę w rejonie Gonâve Island na Haiti. Załoga chciała w ten sposób wyłudzić odszkodowanie. Przeprowadzone dochodzenie wykazało jednak, że kwota na jaką ubezpieczono jednostkę była zawyżona, w związku z czym cała sprawa skończyła się w sądzie.
W ciągu wielu lat po tajemniczym zniknięciu załogi Mary Celeste narosło wiele legend i mitów na jej temat. Podsycane przez autorów książek (np. Arthura Conana Doyla), historyków i przypadkowych ludzi, którzy chcieli zdobyć sławę na historii statku teorie żyły własnym życiem i są często powtarzane nawet współcześnie. Większość z nich została jednak szybko obalona.Niewyjaśnione losy Mary Celeste pozostają więc cały czas jedną z największych morskich tajemnic. Historia statku nigdy nie zostanie jednak rozwiązana i pozostanie legendą.